Komórki macierzyste ratują życie

W 2009 roku w Stanach Zjednoczonych po raz pierwszy ilość przeszczepień komórek macierzystych z krwi pępowinowej była wyższa niż ilość przeszczepień pochodzących ze szpiku, mimo że porcji krwi pępowinowej zgromadzonych w bankach jest około czterdziestokrotnie mniej niż zarejestrowanych dawców szpiku.

Jednak w Polsce sytuacja wygląda inaczej. W naszym kraju wykonuje się średnio 22 przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych na 1 mln mieszkańców, czyli dwa razy mniej niż w Stanach Zjednoczonych i krajach Europy Zachodniej. Dlatego tym bardziej należy edukować na temat przydatności krwi pępowinowej jako źródła krwiotwórczych komórek macierzystych stosowanych w leczeniu m.in. białaczek.

W krajach Europy Zachodniej i Stanach Zjednoczonych znaczna część przeszczepianych komórek pochodzi ze zgromadzonych porcji krwi pępowinowej, która w ostatnich latach stała się często wykorzystywanym źródłem komórek macierzystych w ośrodkach transplantacyjnych. Obecnie szacuje się, że zdeponowano ponad milion porcji na całym świecie, z czego ponad 20 tys. zostało użytych do przeszczepień. W Polsce liderem w przechowywaniu krwi pępowinowej jest Polski Bank Komórek Macierzystych (PBKM), który zgromadził ponad 17 tys. porcji krwi (blisko 70 proc. całej przechowywanej krwi od polskich dawców). W naszym kraju wykonano 13 przeszczepień z krwi pępowinowej. Do 3 z nich przekazano krew przechowywaną w PBKM, pozostałe pochodziły z banków publicznych.

Bankowanie krwi pępowinowej nadal nie jest tak popularne jak za granicą i dlatego najczęstszym źródłem pozyskiwania komórek macierzystych jest szpik. Jest to metoda z wyboru w leczeniu wielu nowotworowych chorób krwi (białaczki, chłoniaki, szpiczak mnogi) oraz niektórych chorób nienowotworowych (aplazja szpiku, wrodzone defekty układu krwiotwórczego i odporności), choć również w tych przypadkach mogłaby mieć zastosowanie krew pępowinowa.

Czym są szpik i komórki macierzyste?

Dawcą szpiku może zostać każda zdrowa osoba w wieku od 18 do 55 lat w stanie ogólnym dobrym. Dodatkowo w niektórych wyjątkowych przypadkach istnieje możliwość pobrania szpiku lub komórek krwiotwórczych krwi obwodowej od małoletnich. Szpik i zawarte w nim komórki macierzyste wytwarzają niezbędne dla zdrowia i życia komórki krwi: czerwone krwinki (erytrocyty), białe krwinki (leukocyty) oraz płytki krwi. Te ostatnie odpowiadają głównie za procesy krzepnięcia w ustroju człowieka. Wytwarzanie komórek krwi przez szpik jest procesem złożonym. Odtwarzaniu się komórek krwi służą komórki macierzyste szpiku. Ich obecność jest niezwykle ważna, chociaż stanowią one jedynie ok. 0,1% wszystkich komórek obecnych w szpiku.

Komórki macierzyste to pierwotne komórki totipotencjalne, zdolne do samoodnowy i różnicowania, dające początek wszystkim komórkom organizmu np. komórkom tkanki nerwowej, kostnej, mięśniowej i komórkom krwi. Krwiotwórcze komórki macierzyste (multipotencjalne) mają zdolność samoregeneracji i różnicowania, dając początek kolejnym generacjom komórek, z których powstają następnie dojrzałe krwinki. Przyjmuje się, że liczba 20 milionów komórek macierzystych pochodzących ze szpiku na 1 kg masy ciała biorcy jest w stanie odtworzyć zniszczony układ krwiotwórczy z powodu choroby czy też w wyniku jej leczenia (np. chemioterapią czy napromieniowaniem) i trwale zapewnić organizmowi niezbędną produkcję nowych krwinek.

Komórki macierzyste nie tylko w szpiku

Oprócz szpiku, krwiotwórcze komórki macierzyste pozyskuje się z krwi pępowinowej. Krew pępowinowa to wytworzona przez płód krew, która po urodzeniu dziecka pozostaje w części płodowej łożyska oraz w naczyniach krwionośnych (dwóch tętnicach i jednej żyle) znajdujących się w sznurze pępowinowym (pępowinie). Dawniej łożysko i sznur pępowinowy wraz z zawartą w nich krwią traktowano jako zbędny odpad.
To tutaj znajdują się m.in. krwiotwórcze komórki macierzyste mogące przekształcać się w:

  • krwinki czerwone odpowiedzialne za przenoszenie tlenu do wszystkich komórek ciała
  • krwinki białe odpowiedzialne za zwalczanie zakażeń
  • płytki krwi wspomagające proces krzepnięcia

Trzecim źródłem komórek macierzystych, poza szpikiem i krwią pępowinową, jest krew obwodowa (żylna) po farmakologicznej mobilizacji. Metoda ta polega na pobraniu komórek z krwi obwodowej po wcześniejszym kilkukrotnym (przez 4-6 dni) podawaniu leku mobilizującego komórki krwiotwórcze ze szpiku kostnego.
Krew pępowinowa pobierana jest po urodzeniu noworodka, po zaciśnięciu i przecięciu pępowiny. Zabieg jest nieinwazyjny i bezbolesny.

Ponadto łatwiej jest dobrać zgodne w obrębie tzw. antygenów transplantacyjnych komórki macierzyste z krwi pępowinowej niż ze szpiku, a ryzyko powikłań w postaci choroby przeszczep przeciw gospodarzowi (GvHD) jest mniejsze w przypadku przeszczepienia komórek z krwi pępowinowej.

Krew pępowinowa ma szereg zalet i dlatego coraz więcej osób decyduje się na jej zdeponowanie w bankach rodzinnych oraz publicznych. Dzięki swoim właściwościom rośnie również liczba przeszczepień krwi pępowinowej. Komórki macierzyste z krwi pępowinowej stosuje się nie tylko w przypadkach chorób nowotworowych, ale także coraz częściej próbuje się je wykorzystywać w leczeniu wielu chorób niehematologicznych (np. cukrzycy typu I czy chorób neurologicznych). Liczba przeszczepień z krwi pępowinowej rośnie z każdym rokiem.

4.8/5 - (244 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH