Zasady leczenia trądziku pospolitego

Trądzik pospolity jest jedną z najczęstszych dermatoz. Osoby dotknięte tą dolegliwością cierpią z powodu niskiej samooceny i braku akceptacji środowiska, co może prowadzić nawet do depresji.

• ###Patogeneza trądziku
  Skłonność do wystąpienia trądziku jest wrodzona, ale sposób dziedziczenia nie został dokładnie poznany. Obecność zmian skórnych u rodziców może przyczynić się do wcześniejszego wystąpienia wykwitów trądzikowych, zaostrzania procesu chorobowego oraz trudności leczniczych u potomstwa. Najważniejszymi czynnikami patogennymi choroby są: nadmierne rogowacenie ujść mieszków włosowych, nasilona produkcja łoju, stan zapalny i odpowiedź immunologiczna oraz rozplem bakterii Propionibacterium acnes.

Najwcześniej pojawiającą się zmianą jest mikrozaskórnik, będący prekursorem innych zmian trądzikowych lub zapalnych. Po pewnym czasie w obrębie mikrozaskórników zwiększa się populacja Propionibacterium acnes. Ściany komórkowe tych bakterii oraz uboczne produkty przemiany materii działają chemotaktycznie i prozapalnie. Jednym z białek odpowiedzialnych za rozwój trądziku jest białko receptorowe toll-like receptor 2 (TLR-2), które jest aktywowane m.in. przez Propionibacterium acnes. Komórki stanu zapalnego otaczające mieszek włosowy produkują enzymy, które niszczą strukturę mieszka.

Na podstawie objawów miejscowych wyróżnia się trzy stadia obrazu klinicznego choroby: trądzik zaskórnikowy, trądzik grudkowo-krostkowy, trądzik ropowiczy.

Leczenie miejscowe
Sposób leczenia trądziku pospolitego oraz skuteczność terapii uzależnione są od wielu czynników, m.in. od czasu trwania choroby i fototypu skóry. Przed rozpoczęciem leczenia lekarz powinien uprzedzić pacjenta, że będzie to proces długotrwały oraz że w początkowej fazie terapii może dojść do zaostrzenia zmian trądzikowych. Chory powinien unikać wyciskania zmian zapalnych oraz stosować leki zewnętrzne na całym zajętym chorobowo obszarze skóry.

• Retinoidy (pochodne witaminy A). Retinoidy aplikowane na skórę przyspieszają opróżnianie zaskórników i hamują powstawanie nowych mikrozaskórników, osłabiają reakcję zapalną i nasilają przenikanie innych preparatów przeciwtrądzikowych stosowanych miejscowo. Najpopularniejszymi retinoidami stosowanymi miejscowo są: tretinoina, izotretinoina, adapalen.

Stosowanie retinoidów u kobiet w ciąży jest wciąż kontrowersyjnym i nie do końca wyjaśnionym tematem. W Niemczech nie ma obowiązku stosowania antykoncepcji podczas miejscowego aplikowania retinoidów, natomiast w USA taki obowiązek istnieje.

• Antybiotyki stosowane miejscowo. Antybiotyki stosuje się przy średnio nasilonym trądziku ze zmianami zapalnymi. W celu zmniejszenia powstawania szczepów antybiotykoopornych wskazane jest łączenie miejscowych antybiotyków z innymi preparatami, np. z nadtlenkiem benzolu lub kwasem azelainowym. Antybiotyk w monoterapii należy stosować przez okres nieprzekraczający 3-4 tygodni. Najpopularniejszymi antybiotykami stosowanymi miejscowo są klindamycyna oraz erytromycyna.

Leczenie ogólne
Leczenie ogólne można podzielić na dwie grupy:

• Antybiotyki doustne. Antybiotyki doustne wskazane są w leczeniu trądziku średnio i znacznie nasilonego, trądziku opornego na leczenie miejscowe oraz trądziku zajmującego rozległe obszary ciała. Najpopularniejszymi antybiotykami doustnymi są tetracykliny, makrolidy oraz trimetoprim z grupy chemioterapeutyków.
• Izotretinoina doustna. Izotretinoina stosowana doustnie redukuje wydzielanie łoju, hamuje wytwarzanie zaskórników, zmniejsza kolonizację skóry przez Propionibacterium acnes i działa przeciwzapalnie. W przypadku silnego zaostrzenia zmian skórnych można włączyć do leczenia 0,5-1,0 mg/kg prednizonu na dobę na okres 2-3 tygodni.

Działania niepożądane to m.in. teratogenność, zaburzenia psychiatryczne, przejściowe łysienie, nadmierne rogowacenie dłoni, bóle mięśni, stawów, głowy, nudności, wymioty, biegunki i bóle brzucha. Należy pamiętać, aby przez pół roku od zakończenia leczenia izotretinoiną nie wykonywać zbiegów urazowych (ryzyko bliznowacenia). Nie można również łączyć leczenia izotretinoiną z tetracykliną z powodu ryzyka wzrostu ciśnienia śródczaszkowego.

Kobiety w okresie rozrodczym powinny przed podjęciem leczenia wykonać test ciążowy, a skuteczną antykoncepcję należy prowadzić do 1 miesiąca od zakończenia leczenia.

Leczenie hormonalne
Najpopularniejszymi lekami hormonalnymi są doustne leki antykoncepcyjne. Obniżają one produkcję globuliny wiążącej testosteron w wątrobie i hamują produkcję androgenów przez jajniki, co prowadzi do spowolnienia syntezy łoju. W Europie stosuje się głównie pigułki zawierające octan cyproteronu w połączeniu z progestogenem i estradiolem.

Działania niepożądane to: ostudy, bóle głowy, przyrost masy ciała, depresja, powikłania zakrzepowo-zatorowe.

#Al­go­rytm po­stę­po­wa­nia w trą­dzi­ku po­spo­li­tym

#An­ty­bio­ty­ki sto­so­wa­ne do­ust­nie w le­cze­niu trą­dzi­ku

tekst:
lek med. Wioletta Weiss-Rostkowska
prof. dr hab. n. med. Waldemar Placek
(kierownik Kliniki Dermatologii w Bydgoszczy)
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,
Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy,
Katedra i Klinika Dermatologii