Wrogowie wolnych rodników

Wrogowie wolnych rodników


Antyoksydanty zapobiegają niebezpiecznym reakcjom utleniania w organizmie człowieka. Dzięki temu chronią komórki przed starzeniem się, zmianami nowotworowymi i innymi chorobami.

W wyniku różnych procesów metabolicznych (głównie oddychania komórkowego) zachodzących w organizmie człowieka powstają wolne rodniki. Są to związki chemiczne, które mają jeden niesparowany elektron. Dlatego dążą do kolejnych reakcji chemicznych po to, by przyłączyć brakujący elektron lub oddać swój niesparowany. W efekcie podlegają reakcjom ze związkami endogennymi, takimi jak tłuszcze, białka czy nawet DNA. Zmieniają ich strukturę i powodują niebezpieczne modyfikacje czynnościowe. Te zmiany nie tylko prowadzą do wielu groźnych schorzeń, ale także warunkują starzenie się komórek.

Szkodliwe związki
Warto jednak pamiętać, że w organizmie cały czas obecna jest pewna, w miarę stała, ilość wolnych rodników. Taka sytuacja nie jest niebezpieczna, bo zdrowe komórki potrafią się przed nimi bronić. Poza tym wolne rodniki pełnią też ważną i pozytywną rolę – mają niszczący wpływ na różne drobnoustroje chorobotwórcze.

Groźny staje się dopiero nadmiar wolnych rodników, z którym substancje endogenne (wytwarzane przez organizm) nie potrafią sobie już poradzić. Taki stan nazywamy stresem oksydacyjnym.

Chorobami, których przyczynę upatruje się w nadmiarze wolnych rodników w organizmie, są między innymi: miażdżyca, nowotwory, choroba Parkinsona, zaćma, jaskra, reumatoidalne zapalenie stawów, przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma, cukrzyca i nadciśnienie. Ponadto w wyniku ciągłych uszkodzeń DNA organizm szybciej się starzeje. Co więcej, wolne rodniki reagują z włóknami kolagenowymi obecnymi w skórze i uszkadzają je. Efektem tego są zmarszczki.

Źródłem wolnych rodników są nie tylko reakcje metaboliczne zachodzące w komórkach. Bardzo często sami dostarczamy do organizmu niebezpieczne substancje, choćby spożywając wysoko przetworzoną żywność, paląc papierosy, pijąc alkohol w nadmiarze, oddychając zanieczyszczonym powietrzem czy wystawiając się na działanie promieni UV.

Działanie antyoksydantów
Przeciwko wolnym rodnikom organizm sam wytwarza związki zwane przeciwutleniaczami (antyoksydantami). Reagują one ze szkodliwymi substancjami i doprowadzają do sparowania ich elektronów oraz do ich inaktywacji chemicznej. Niektóre przeciwutleniacze mają także zdolność naprawiania powstałych szkód, na przykład w strukturze DNA. Jeszcze inne po prostu niszczą wolne rodniki. W prawidłowych warunkach funkcjonowania organizmu antyoksydanty endogenne potrafią utrzymać równowagę redox (czyli równowagę procesów redukcyjno-oksydacyjnych). Wówczas wolne rodniki nie są groźne.

Jednak coraz częściej okazuje się, że siły obronne organizmu nie są wystarczające i zapasy antyoksydantów należy dodatkowo wzmocnić.

Przeciwutleniacze w diecie
Naturalne przeciwutleniacze znajdują się w wielu produktach spożywczych. Ważne jednak, aby żywność była jak najmniej przetworzona. Warto pamiętać, że nawet krótkotrwałe gotowanie powoduje zmiany chemiczne większości związków, a tym samym zanik ich właściwości.

Najcenniejszym źródłem omawianych substancji są oczywiście warzywa i owoce, które nie bez powodu trzeba jeść co najmniej pięć razy dziennie. Beta-karoten znajdziemy przede wszystkim w czerwonych warzywach (marchewka, pomidor, papryka), a także w morelach, brzoskwiniach i w szpinaku. Inne karotenoidy znajdują się przede wszystkim w zielonych częściach roślin. Pochodną beta-karotenu, czyli witaminę A, odnajdziemy w produktach mięsnych oraz w rybach i nabiale. Źródło witaminy E stanowią oleje roślinne, orzechy, ryby morskie oraz kasze. Witamina C to przede wszystkim owoce cytrusowe, czerwona papryka, natka pietruszki, porzeczki, truskawki i brokuły. Polifenole, które stanowią grupę różnorodnych dobroczynnych związków chemicznych, również występują w wielu roślinach. Odnaleźć je można w winogronach, jagodach, aronii, czosnku i w kapuście. Ich bogatym źródłem jest również zielona herbata, czerwone wino, kawa i kakao. Selen oraz cynk to pierwiastki, które wspomagają endogenne procesy ochronne. Produktami zawierającymi te pierwiastki są przede wszystkim orzechy, ryby, razowe pieczywo, rośliny strączkowe, otręby pszenne, kasze oraz żółty ser. Koenzym Q10 jest natomiast związkiem endogennym produkowanym w wątrobie, ale może być również dostarczony egzogennie, ponieważ występuje w tłustych rybach, owocach morza, olejach roślinnych i surowym mięsie (przede wszystkim nerkach, wątrobie i sercu).

Suplementacja
Można też sięgnąć po odpowiednie suplementy diety dostarczające niezbędnych substancji przeciwutleniających. Suplementacja taka może być wskazana osobom, które ze względu na swój tryb życia (choćby na palenie papierosów lub przebywanie w wyjątkowo zanieczyszczonym środowisku) są dodatkowo narażone na większą produkcję wolnych rodników.

Obecnie na rynku dostępny jest szeroki wybór preparatów zawierających w swym składzie witaminy: A, E i C, a także flawonoidy, cynk, selen i koenzym Q10. Jednak należy pamiętać, że preparaty takie trzeba stosować z umiarem, zgodnie z zaleceniami. Nadmiar substancji w nich zawartych może być dla organizmu tak samo niebezpieczny, jak ich brak, ponieważ wykazano, że podwyższony poziom omawianych związków może nasilać stres oksydacyjny.


Endogenne substancje chroniące przed wolnymi rodnikami:

  • koenzym Q10,
  • glutation,
  • melatonina,
  • enzymy: dysmutaza ponadtlenkowa, reduktaza.

Egzogenne substancje chroniące przed wolnymi rodnikami

  • karotenoidy: m.in. prowitaminy: A (beta‑karoten), witaminy A, C i E oraz polifenole
  • selen i cynk – niezbędne do prawidłowego funkcjonowania endogennych enzymów inaktywujących wolne rodniki.
4.5/5 - (303 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH