W trosce o stawy

Starzenie się społeczeństwa, siedzący tryb życia, nadmierna masa ciała, a z drugiej strony – uprawianie sportów wyczynowych, sprzyjają powstawaniu patologicznych zmian w obrębie stawów. Zlekceważenie początkowych objawów może prowadzić do zwyrodnienia stawów.

Zwyrodnienie stawów może przybierać formę pierwotną (o nieznanej przyczynie) bądź wtórną (do której przyczyniają się przebyte urazy, choroby wrodzone i rozwojowe, choroby metaboliczne, zaburzenia endokrynologiczne, neuropatie i inne). Choroba ma podłoże zapalne, a jej cechą stałą jest upośledzenie funkcji stawów. Ze względu na szczególny charakter tkanki chrzęstnej (brak naczyń krwionośnych, limfatycznych oraz receptorów nerwowych), toczący się w niej proces zapalny nie jest typowy, a w obrazie klinicznym nie obserwuje się typowych objawów ogólnych zapalenia oraz nieprawidłowości w zakresie laboratoryjnych wskaźników stanu zapalnego.
Choroba najczęściej atakuje stawy kolanowe, biodrowe oraz kręgosłup. W początkowym stadium objawia się dolegliwościami bólowymi, pojawiającymi się wskutek zapoczątkowania ruchu po wcześniejszym spoczynku. Ból mija w trakcie aktywności ruchowej. Towarzyszy mu sztywność w obrębie stawów. W miarę rozwoju choroby, ból zaczyna pojawiać się również w spoczynku. Daje się także zauważyć zmniejszenie ruchliwości w obrębie zajętych stawów, postępujący zanik mięśni oraz deformacje okolic stawowych.

Prewencja i leczenie
Dla utrzymania zdrowia i sprawności stawów, ważna jest świadomość tego, w jaki sposób styl życia wpływa na kondycję układu mięśniowo-stawowego. Wskazany jest umiarkowany wysiłek fizyczny, dzięki któremu wzrasta aktywność metaboliczna organizmu, a przez to mięśnie i stawy stają się lepiej dotlenione i odżywione. Warto również zadbać o prawidłową masę ciała – obciążenie stawów zbędnymi kilogramami przyczynia się do powstawania lokalnych przeciążeń i urazów.

Działania podejmowane w walce z chorobą zwyrodnieniową stawów mają na celu łagodzenie objawów bólowych, poprawę sprawności fizycznej, zapobieganie chorobie bądź hamowanie jej postępu oraz poprawę jakości życia pacjentów. Terapia choroby zwyrodnieniowej stawów obejmuje leczenie zachowawcze: niefarmakologiczne (redukcja masy ciała, zmiana stylu życia, ćwiczenia usprawniające, zapobieganie przeciążeniom), farmakologiczne (przede wszystkim objawowe) oraz operacyjne.

Wśród preparatów farmaceutycznych, stosowanych w prewencji i leczeniu, wyróżnić można leki przeciwbólowe (w pierwszym rzucie paracetamol, a w razie niepowodzenia terapii niesteroidowe leki przeciwzapalne lub/oraz analgetyki opioidowe), tzw. wolno działające leki objawowe (siarczan glukozaminy, kwas hialuronowy, siarczan chondroityny, diacereina, nieulegające zmydleniu oleje z awokado i soi), glikokortykosteroidy podawane miejscowo w przypadku towarzyszącego odczynu zapalnego i inne (np. doksycyklina hamująca rozpad kolagenu).
Duże znaczenie ma również dieta. Prawidłowe funkcjonowanie chrząstki stawowej wymaga właściwej podaży składników odżywczych, witamin (np. witaminy C) i minerałów (cynku, magnezu, miedzi, selenu). Udowodniono również znaczenie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 dla poprawy sprawności stawów oraz łagodzenia objawów bólowych towarzyszących chorobie. Pomocniczo w terapii stosuje się także wyciągi z kłącza imbiru lekarskiego, który wykazuje działanie ochronne na chrząstkę stawową oraz wspiera prawidłową reakcję organizmu na procesy zapalne.
Pomimo szerokiego dostępu do preparatów farmaceutycznych, należy mieć na uwadze fakt, że możliwości hamowania postępu choroby oraz odwracania patologicznych zmian w obrębie stawów są niewielkie, stąd zabiegi prewencyjne w odniesieniu do choroby zwyrodnieniowej stawów mają szczególne znaczenie.

Bibliografia u autorki.