Sztuczne łzy

Pod nazwą „sztuczne łzy” kryje się szeroka grupa preparatów okulistycznych, wskazanych do stosowania w problemach związanych z nieprawidłowym wydzielaniem bądź składem łez. Taki stan powoduje szereg objawów klinicznych obniżających komfort życia, określanych jako zespół suchego oka.

Oprócz nieprzyjemnych objawów, takich jak zmęczenie oczu, uczucie piasku pod powieką, pieczenie i zaczerwienienie, suchość, a czasami – paradoksalnie – łzawienie wskutek zaburzenia pracy gruczołów łzowych, może dojść do uszkodzeń powierzchni oka i większej podatności na zakażenia. Dlatego w takich przypadkach najważniejszym elementem farmakoterapii jest stosowanie preparatów nawilżających rogówkę.

Przestarzałe metody
Dawniej podstawowym preparatem używanym do tego celu był fizjologiczny roztwór chlorku sodu. Dawał on chwilową poprawę, jednakże na powierzchni oka utrzymywał się tylko kilka sekund. Dlatego producenci zaczęli stosować substancje umożliwiające dłuższe działanie preparatów nawilżających. Zastosowano w nich takie związki, jak pochodne celulozy – hypromelozę (hydroksypropylometylocelulozę), poliwidon i alkohol poliwinylowy – które znacząco zwiększają lepkość i dzięki temu działają skuteczniej. Na rynku pojawiły się również produkty dwuskładnikowe, łączące właściwości wiązania wody i utrzymywania się dłużej na powierzchni rogówki, np. poliwidon z hypromelozą lub hypromeloza z dekstranem.

W związku z uszkodzeniami, jakie mogą wystąpić na powierzchni rogówki, w preparatach wykorzystuje się też substancję o właściwościach gojących – kwas hialuronowy. Pacjenci z zadowoleniem przyjęli pierwszy preparat nawilżający w postaci żelu, w którym zastosowano polimer kwasu poliakrylowego (karbomer). Dzięki unikalnej strukturze i plastyczności hydrożelu, możliwe jest „uwalnianie” z tej struktury cząsteczek wody w momencie zamykania powiek i ponowne ich wbudowanie w chwili otwierania oczu. Daje to oczywiście efekt dłuższego działania. Jednakże również takie preparaty nie zapewniały pełnego komfortu i powodowały konieczność stosowania kropli kilkukrotnie w ciągu dnia.

Krople tworzące żel
Producenci preparatów okulistycznych ciągle udoskonalali formuły sztucznych łez. Wykorzystywali np. naturalne substancje polisacharydowe z nasion tamandrynowca, które mają właściwości zbliżone do śluzowej części filmu łzowego, i dodatkowo łagodzą odczucie zmęczonych oczu. Jednakże najnowszym osiągnięciem w farmakoterapii zespołu suchego oka jest połączenie w kroplach nawilżających glikoli, guaru hydroksypropylowego i boranów.
W chwili zetknięcia preparatu z powierzchnią rogówki, pod wpływem naturalnego pH i anionów boranowych, dochodzi do specyficznej interakcji, w której guar – odpychając cząsteczki wody – tworzy na powierzchni cienką, równomierną i przejrzystą warstwę żelu, która stopniowo nawilża szczególnie miejsca uszkodzone. Zabezpiecza więc przed dalszą degeneracją i daje możliwość odbudowy struktur powierzchni oka. Preparat nie powoduje dyskomfortu w postaci krótkiego zaburzenia ostrości widzenia, jaki daje żelowa forma, a jednocześnie działa dłużej niż krople. Daje to pacjentowi duży komfort i wygodę, ograniczając przy tym konieczność powtarzania aplikacji do 2-3 razy dziennie. Takie preparaty tworzą grupę tzw. kropli tworzących żel. Z punktu widzenia technologii i zapewnienia długiego działania, jest to najbardziej innowacyjna grupa preparatów stosowanych obecnie w zespole suchego oka.

Bezpieczeństwo stosowania
Preparaty typu sztuczne łzy mogą być stosowane właściwie bez ograniczeń, nawet co 2-3 godziny. Nie powodują podrażnień i są dobrze tolerowane. Problemem może być jedynie przejściowe zaburzenie ostrości widzenia, które jest powodowane przez załamywanie światła przez środek zwiększający lepkość, ale w nowoczesnych formach zdarza się to sporadycznie. Czasami występują także reakcje alergiczne bądź nadwrażliwość na środek konserwujący zawarty w preparacie. Producenci najczęściej stosują chlorek benzalkoniowy, cetrymid oraz chlorek polidronium. Ten ostatni wywołuje najmniej reakcji niepożądanych. Alternatywą może być również zastosowanie kropli w postaci tzw. minimsów, które zawierają porcję kropli wystarczającą na jednorazową aplikację i nie zawierają środków konserwujących.

Niestety, wraz z rozwojem cywilizacyjnym, oprócz poprawy komfortu życia, jesteśmy coraz bardziej narażeni na czynniki zwiększające ryzyko zespołu suchego oka. Są to zarówno czynniki związane ze stylem życia (ekran telewizora, klimatyzowane samochody, sauna, tytoń, kosmetyki do makijażu oczu), jak i pracą (praca przed komputerem, kurz, pył, klimatyzowane biura). Dlatego coraz więcej osób musi stosować krople bądź żele nawilżające rogówkę. Ale też dzięki postępowi technologicznemu, mamy w aptece coraz większy wybór tych preparatów, coraz nowocześniejsze ich formy i coraz dłużej działające, co powoduje większy komfort ich stosowania i poprawę jakości widzenia.

#ULGA DLA OCZU

Preparaty typu sztuczne łzy mogą być stosowane właściwie bez ograniczeń, nawet co 2-3 godziny. Nie powodują podrażnień i są dobrze tolerowane. Problemem może być jedynie przejściowe zaburzenie ostrości widzenia, które jest powodowane przez załamywanie światła przez środek zwiększający lepkość, ale w nowoczesnych formach zdarza się to sporadycznie.