Ruch i aktywność kontra ból i obrzęk stawów

Jeśli odczuwasz dokuczliwe bóle, sztywność obrzęki stawów, zauważyłeś u siebie wyrośla kostne, na przykład tak zwane kłykcie, odczuwasz osłabienie kończyn i zmęczenie, to bardzo prawdopodobne, że cierpisz na chorobę zwyrodnieniową stawów.

Zwyrodnieniem stawów określa się zespół chorobowych zmian struktury i funkcji elementów tworzących staw, takich jak chrząstka stawowa, warstwa podchrzęstna kości, płyn stawowy, torebka stawowa, więzadła i mięśnie. Zmiany te polegają na uszkodzeniu chrząstki stawowej, stwardnieniu kości w warstwie pod chrzęstnej, tworzeniu wyrośli kostnych i torbieli podchrzęstnych oraz zaburzeniu funkcji błony maziowej, czyli wewnętrznej warstwy torebki stawowej.

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najczęstszą postacią zaburzeń czynności stawów i rozpoczyna się czasami już w 2. i 3. dekadzie życia. W wieku powyżej 60 lat występuje u około 60% osób, będąc najczęstszą przyczyną bólu stawów. Należy jednak podkreślić, że zwyrodnienie stawów nie jest konsekwencją starzenia – jest to proces chorobowy niewystępujący w warunkach prawidłowych.

Dość często trudno ustalić, jaka była przyczyna zachorowania. Badania wykazują, że schorzenia zwyrodnieniowe stawów są skutkiem wpływu wielu czynników, działających zarówno na sam staw, jak i na cały organizm. W części przypadków proces zwyrodnienia rozwija się wtórnie na podłożu: zmian wrodzonych stawów (wrodzona dysplazja stawów biodrowych), zapalenia stawów (reumatoidalne zapalenie stawów), chorób metabolicznych (dna moczanowa), chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego i zaburzeń neurologicznych (mózgowe porażenie dziecięce). Duży odsetek przypadków zwyrodnienia stawu kolanowego ma podłoże urazowe (powtarzające się skręcenia stawu, jednorazowy większy uraz lub wielokrotne małe urazy, złamania wygojone w wadliwym ustawieniu) lub jest wynikiem wadliwego ustawienia osi długich kości udowej i piszczeli względem siebie. W znacznej części przypadków przyczyna choroby zwyrodnieniowej stawów nie została ustalona. Istotną rolę mogą tu odgrywać nieprawidłowości krążenia miejscowego w obrębie stawów. Przypuszcza się również, że przyczyną zwyrodnienia są zmiany w składzie płynu stawowego, który odżywia chrząstkę, lub zaburzenia metaboliczne w samej chrząstce.

Przyczyn zwyrodnienia upatruje się także w nieprawidłowej pracy mięśni. Zwłaszcza w okresie wzmożonej aktywności ruchowej, często zbyt forsownej w okresie wiosna-lato, jesteśmy szczególnie narażeni na ból stawów i z pozoru niegroźne kontuzje. Pamiętajmy jednak, że cykliczne i umiarkowane oddziaływanie mięśni na stawy ma działanie ochronne, podczas gdy dłuższe obciążenie statyczne lub brak obciążenia i ruchu powoduje degenerację stawu. Pod uwagę bierze się wpływ nadmiernego obciążenia stawów w trakcie uprawiania sportu wyczynowego (piłka nożna, biegi, podnoszenie ciężarów, zapasy), a także ciężkiej pracy fizycznej. Wskazując na przyczyny choroby, podkreśla się istotny wpływ nadwagi na rozwój zmian zwyrodnieniowych stawów, w szczególności stawu kolanowego.

Zwalczanie objawów choroby polega przede wszystkim na stosowaniu fizykoterapii (ultradźwięki, ciepłolecznictwo, wodolecznictwo, jonoforeza, magnetoterapia, krioterapia, elektroterapia). Walcząc z bólem i procesami zapalnymi, podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne i leki przeciwbólowe w postaci maści, żelu, tabletek i czopków. Ponadto stosuje się dostawowe wstrzyknięcia leku. Dostępne są również w aptekach, produkty pochodzenia naturalnego o działaniu przeciwzapalnym, pozbawione działań ubocznych – działające także profilaktycznie i zabezpieczająco. W przypadku znacznego zaawansowania choroby i wyczerpania innych możliwości leczenia konieczna jest interwencja chirurgiczna.

Ważnym czynnikiem jest „złapanie” w porę pierwszych symptomów choroby, nielekceważenie nawet z pozoru niegroźnych objawów oraz poważne traktowanie zbliżających się kłopotów. Pamiętajmy – leczenie jest trudne, zawsze lepiej zapobiegać.

W znacznej części przypadków przyczyna choroby zwyrodnieniowej stawów nie została ustalona. Istotną rolę mogą odgrywać nieprawidłowości krążenia miejscowego w obrębie stawów. Przypuszcza się również, że przyczyną zwyrodnienia są zmiany w składzie płynu stawowego, który odżywia chrząstkę lub zaburzenia metaboliczne w samej chrząstce. Przyczyn zwyrodnienia upatruje się także w nieprawidłowej pracy mięśni. Cykliczne umiarkowane oddziaływanie mięśni na stawy ma działanie ochronne, podczas gdy dłuższe obciążenie statyczne lub brak obciążenia i ruchu powoduje degenerację stawu.