Przyczyny i leczenie kaszlu

Przyczyny i leczenie kaszlu


Kaszel jest najczęstszym objawem chorób układu oddechowego, przez co stanowi jedną z głównych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarza pierwszego kontaktu.

Kaszel jest odruchową odpowiedzią dolnych dróg oddechowych na stymulację receptorów kaszlu – pozwala usunąć z dróg oddechowych nadmiar wydzieliny lub ciała obce. Receptory te zlokalizowane są w drogach oddechowych, jak również w opłucnej, przeponie, osierdziu, przełyku, żołądku, błędniku, błonie bębenkowej oraz przewodzie słuchowym zewnętrznym, co ma znaczenie z punktu widzenia patomechanizmu oraz przyczyn kaszlu.

Rodzaje kaszlu i ich przyczyny
Ze względu na czas trwania, wyróżniamy trzy rodzaje kaszlu: ostry, podostry i przewlekły. Kaszel ostry trwa poniżej trzech tygodni, a jego przyczyną jest najczęściej zakażenie górnych dróg oddechowych (zazwyczaj wirusowe), zapalenie oskrzeli oraz reakcje alergiczne, rzadziej zaś uraz, zator płucny czy ostra niewydolność krążenia. Kaszel podostry trwa od trzech do ośmiu tygodni i pojawia się najczęściej jako skutek przebytego zakażenia. Najdłużej utrzymuje się kaszel przewlekły – powyżej ośmiu tygodni. Jego przyczyny mogą być bardzo różne, m.in.: przewlekły nieżyt nosa lub zapalenie zatok przynosowych powodujące spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, astma oskrzelowa, refluks żołądkowo-przełykowy, przyjmowanie ACEI, palenie tytoniu, długotrwała ekspozycja na pyły lub gazy drażniące, przebyta infekcja (np. krztusiec), nowotwory płuc.
Według danych statystycznych, z powodu kaszlu przewlekłego częściej cierpią kobiety, co może sugerować większe nasilenie odruchu kaszlowego u płci żeńskiej.

Biorąc pod uwagę charakter kaszlu, dzielimy go na suchy (nieproduktywny) i mokry (produktywny), przebiegający z odkrztuszaniem plwociny.

Kaszel suchy często towarzyszy zakażeniom wirusowym oraz astmie. Dotyka on również pacjentów cierpiących na refluks żołądkowo-przełykowy oraz około 15 proc. pacjentów przyjmujących ACEI. Może być także skutkiem śródmiąższowych chorób płuc oraz niewydolności serca. U części pacjentów suchy kaszel ma charakter psychogenny i nawykowy.

Kaszel mokry może mieć bardzo zróżnicowaną etiologię. W określeniu przyczyny kaszlu ważną rolę odgrywa charakter plwociny. Ropna wydzielina w kolorze żółtym bądź zielonym może wskazywać na zakażenia zatok przynosowych, oskrzeli lub płuc. W przypadku nagle pojawiającej się dużej ilości ropnej wydzieliny, można podejrzewać pęknięcie ropnia płuca lub oskrzela. Jeśli kaszlowi mokremu towarzyszy nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, najprawdopodobniej mamy do czynienia z zakażeniem bakteriami beztlenowymi. Przewlekłe zapalenie oskrzeli oraz przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) objawiają się natomiast gęstą i lepką poranną wydzieliną z dróg oddechowych. Obecność grudek i czopów może wskazywać na zakażenia grzybicze lub mukowiscydozę.
Kaszlowi towarzyszyć może również krwioplucie. Do najczęstszych jego przyczyn należą: zapalenie oskrzeli, bakteryjne zapalenie płuc, gruźlica oraz nowotwory płuc. Może ono również towarzyszyć zatorowości płucnej, urazom płuc, skazom krwotocznym, niewydolności lewokomorowej, a także pojawić się w wyniku przyjmowania określonych leków (np. przeciwkrzepliwych, fibrynolitycznych, kwasu acetylosalicylowego) oraz używek (np. kokainy).

Według różnych źródeł, za wystąpienie kaszlu u 38-82 proc. pacjentów odpowiada jedna przyczyna, a u około 40 proc. chorych są to trzy przyczyny.

Leczenie kaszlu
Punktem wyjścia w terapii kaszlu zawsze powinno być precyzyjne rozpoznanie jego przyczyn, które staje się szczególnie istotne w przypadku kaszlu przewlekłego. Prawidłowa diagnoza umożliwia wdrożenie skutecznej terapii przyczynowej (tj. antybiotykoterapia, odstawienie w miarę możliwości leków wywołujących kaszel, podanie inhibitorów pompy protonowej w przypadku refluksu żołądkowo-przełykowego itd.). W terapii kaszlu ważnym elementem jest również leczenie objawowe, które różni się w zależności od charakteru kaszlu.

Objawowe leczenie kaszlu suchego
Uporczywy suchy kaszel może być zwalczany różnymi metodami. Zaleca się zadbanie o odpowiednie nawilżenie powietrza, co ma szczególne znaczenie w okresie zimowym. W leczeniu suchego kaszlu zastosowanie mają różne kategorie leków, z których najbardziej popularne to przyjmowane doustnie środki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym: dekstrometorfan (pochodna morfiny), który jest lekiem pierwszego wyboru, czasem kojarzonym z kodeiną w celu zwiększenia skuteczności leczenia, kodeina lub rzadziej morfina oraz butamirat (lek nieopioidowy). Należy pamiętać, że leki te można przyjmować krótkotrwale, w przypadku kaszlu o dużej intensywności, zaburzającego sen, utrudniającego funkcjonowanie w ciągu dnia lub zagrażającego zdrowiu (np. w przypadku złamania żeber, zabiegów neurochirurgicznych lub okulistycznych). Nie powinny być stosowane u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią. Są również niewskazane u pacjentów z astmą oraz zapaleniem oskrzeli, zwłaszcza jeśli są oni w trakcie terapii lekami mukolitycznymi. Leki opioidowe mogą wywoływać uzależnienie.

W suchym kaszlu, którego przyczyny mogą być związane z przebytą infekcją, warto rozważyć podanie niewielkiej dawki kortykosteroidów wziewnych przez okres 10-14 dni. W przypadku kaszlu suchego, zastosowanie znajdują czasem leki miejscowo znieczulające, tj. lidokaina lub bupiwakaina w postaci aerozolu. Mają one zdolność krótkotrwałego hamowania odruchu kaszlowego. W terapii kaszlu psychogennego stosuje się również leki anksjolityczne.

Objawowe leczenie kaszlu mokrego
Zadaniem kaszlu mokrego jest usunięcie wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych, tak więc hamowanie odruchu kaszlowego w tym przypadku nie powinno mieć miejsca. W celu ułatwienia odkrztuszania zaleca się przyjmowanie dużej ilości płynów, wykonywanie inhalacji (np. z soli fizjologicznej), oklepywanie klatki piersiowej, drenaż ułożeniowy (przyjmowanie pozycji ciała sprzyjających usuwaniu wydzieliny z dróg oddechowych), odsysanie wydzieliny (zwłaszcza u dzieci oraz chorych zaintubowanych) oraz przyjmowanie leków wykrztuśnych.
Wśród tych ostatnich największe znaczenie mają leki mukolityczne, a więc rozrzedzające wydzielinę dróg oddechowych poprzez niszczenie mostków disiarczkowych kwaś­nych mukoglikoprotein wydzieliny drzewa oskrzelowego (acetylocysteina, karbocysteina, bromheksyna oraz ambrosol – aktywny metabolit bromheksyny), jak również leki sekretolityczne, zwiększające ilość produkowanej wydzieliny (pochodne gwajakolu, benzoesan sodu, korzeń wymiotnicy).

W opiece paliatywnej, kiedy efektywność kaszlu jest bardzo niska (chory nie jest w stanie skutecznie odkrztuszać), stosuje się czasem leki zmniejszające ilość wydzieliny dróg oddechowych (np. bromowodorek hioscyny podskórnie) wraz ze środkiem przeciwkaszlowym.

Bibliografia dostępna u autorki.

4.4/5 - (127 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH