Pomocne glukometry

Samokontrola poziomu glukozy we krwi u chorego na cukrzycę znacznie ułatwia leczenie. A to prowadzi do poprawy komfortu życia i zmniejsza ryzyko wystąpienia groźnych powikłań.

Częstość występowania cukrzycy w ostatnich latach ma wyraźną tendencję wzrostową. Według Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (American Diabetes Association – ADA) cukrzyca obejmuje grupę chorób metabolicznych, charakteryzujących się przewlekłą hiperglikemią spowodowaną defektem wydzielania i/ lub działania insuliny. Hiperglikemia może wywoływać zarówno ostre, jak i przewlekłe powikłania. Dlatego jest bardzo ważne, by już od momentu zdiagnozowania cukrzycy, dążyć do ustabilizowania poziomu glukozy we krwi chorego. W tej kwestii konieczna jest jego pomoc, czyli świadoma i prawidłowa samokontrola.

Niebezpieczne powikłania
Cukrzyca typu 1 wymaga leczenia insuliną. W cukrzycy typu 2 (która stanowi w krajach rozwiniętych około 90 proc. wszystkich typów cukrzycy) na początku stosuje się leczenie doustnymi lekami obniżającymi oporność tkanek na insulinę. Jednak często i ten typ cukrzycy wymaga z czasem stosowania insuliny.
Celem leczenia cukrzycy jest obniżenie poziomu glukozy we krwi do wartości optymalnych dla danego pacjenta. Nieleczona lub niewłaściwie leczona cukrzyca może prowadzić bowiem do niebezpiecznej dla zdrowia lub życia chorego kwasicy ketonowej lub hipoglikemii. Ponadto długotrwale utrzymująca się hiperglikemia naraża chorego na wystąpienie takich powikłań jak: retinopatia (ryzyko ślepoty), nefropatia (niewydolność nerek) i neuropatia (może prowadzić do owrzodzeń stóp, a nawet ich amputacji).

Znaczenie glukometrii
Podstawą kontroli cukrzycy jest więc oznaczanie poziomu glukozy we krwi. Pacjent wykonuje takie badanie w laboratorium oraz dodatkowo w domu przy użyciu przeznaczonego do tego celu urządzenia pomiarowego – glukometru. Glukometr mierzy stężenie glukozy we krwi włośniczkowej bezpośrednio po jej pobraniu. Jest to zwykle metoda tzw. suchej chemii z zastosowaniem testów paskowych.

Co ważne, glukometria umożliwia nie tylko samokontrolę glikemii przez pacjenta (SMBG ­– Self-Monitoring of Blood Glucose), ale także jest stosowana w tzw. przyłóżkowych badaniach stężenia glukozy we krwi (POCT – Point Of Care Testing). Również wiele przychodni i prywatnych placówek medycznych stosuje glukometrię do szybkiej oceny stężenia glukozy we krwi chorych na cukrzycę. Glukometrię wykorzystuje się zarówno u pacjentów przyjmujących insulinę, jak i u pacjentów leczonych lekami doustnymi.

Należy jednak podkreślić, że glukometria nigdy nie powinna być wykorzystywana do diagnostyki cukrzycy (ze względu na małą precyzję pomiarów), a jedynie do monitorowania leczenia.

Prawidłowy pomiar
Zanim jednak pacjenci (a także personel medyczny) zaczną korzystać z glukometrów, powinni nauczyć się prawidłowo je obsługiwać i pamiętać o przestrzeganiu pewnych zasad. Przed przystąpieniem do badania należy dokładnie umyć ręce ciepłą wodą i dobrze je osuszyć, sprawdzić termin ważności pasków, a także porównać numer kodowy aktualnie używanych pasków z kodem pojawiającym się na wyświetlaczu po włączeniu glukometru. Trzeba też pamiętać o konserwacji aparatu i co jakiś czas poddawać go przeglądom technicznym.

Sam pomiar jest bardzo prosty. Należy umieścić pasek w uchwycie pomiarowym glukometru, a następnie przy użyciu automatycznego nakłuwacza, nakłuć z boku opuszkę palca – najczęściej serdecznego lub środkowego. Uzyskaną w ten sposób kroplę krwi wystarczy nałożyć na zaznaczone pole testowe i odczytać wynik. Nowoczesne glukometry informują (np. sygnałem dźwiękowym), że kropla krwi użytej do badania jest zbyt mała. Jeśli wszystko jest w porządku, wynik można odczytać już po pięciu sekundach.
Wykonując pomiary przy użyciu glukometru, tworzy się tzw. dobowy profil glikemii (patrz ramka). Intensywność pomiarów zależy od sposobu leczenia, trybu życia chorego, pór posiłków – jest ona ustalana z lekarzem. Dodatkowo pacjent powinien wykonać pomiar zawsze wtedy, gdy wymaga tego sytuacja, np. w przypadku złego samopoczucia lub nieplanowanego wysiłku fizycznego.

Zapisywanie danych
Uzyskane wyniki z glukometru należy zapisywać w Dzienniczku Obserwacji Chorego na Cukrzycę. Warto wiedzieć, że nowoczesne glukometry są wyposażone w dodatkowe funkcje, niezwykle istotne w monitorowaniu leczenia. Na przykład automatycznie zapamiętują wartości oznaczonej glikemii oraz datę i godzinę pomiaru, tworząc dobowe profile. Jest to dużym ułatwieniem dla pacjenta, ponieważ nie musi on za każdym razem odnotowywać wykonanych pomiarów. Dodatkowo zachowane dane można przesyłać do komputera, a dzięki specjalnemu programowi łatwo i czytelnie je opracowywać. Takie raporty są cennym źródłem informacji dla lekarza prowadzącego leczenie cukrzycy.

Glukometr to nie wszystko
Warto jednak pamiętać, że glukometry są obarczone pewnym błędem pomiarów. Dlatego ważne jest, aby pacjent systematycznie przeprowadzał badania poziomu glukozy we krwi w laboratorium. Pozwoli to porównać wyniki badań dokonanych przy użyciu analizatorów biochemicznych z tymi uzyskanymi na glukometrze. Ponadto pacjent powinien pamiętać o regularnych wizytach kontrolnych u lekarza i stosować się do jego zaleceń.

Podstawowym celem samokontroli w cukrzycy jest dążenie do wyrównania metabolicznego dla każdego pacjenta indywidualnie. Lekarz bierze pod uwagę ogólny stan zdrowia pacjenta i jego wiek – inaczej bowiem postępuje się z osobą starszą, z dzieckiem, z kobietą ciężarną. Samokontrola znacznie ułatwia leczenie chorego, a właściwe leczenie prowadzi do poprawy komfortu życia chorego na cukrzycę.

Zalety stosowania samokontroli przy użyciu glukometru

• pomoc w uzyskiwaniu właściwego poziomu glukozy we krwi
• kontrola glikemii na bieżąco, w każdej sytuacji, która tego wymaga
• zapobieganie występowaniu incydentów hiper- bądź hipoglikemii, zagrażających życiu pacjenta
• zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań przewlekłych