Opryszczka

Opryszczka sama w sobie nie jest schorzeniem groźnym. Jednak może być dla niektórych uciążliwa i powodować dyskomfort ze względów estetycznych szczególnie jeśli pojawia się często.

Opryszczka wargowa, nazywana potocznie zimnem, to problem dotyczący sporej części populacji. Wirusem, który ją powoduje, zakażonych jest prawdopodobnie około 80 proc. ludzi. Według oceny lekarzy, co drugi z nich zachoruje przynajmniej raz w życiu. U co dziesiątego nosiciela objawy potrafią wracać bardzo często, nawet co kilka tygodni.

Opryszczka powoduje tylko lekkie dolegliwości, część z chorych nawet się na nich nie skupia, ale czasem powoduje powikłania, dlatego nie może być zbagatelizowana, szczególnie jeśli często nawraca lub zajmuje coraz większe obszary skóry.

Etiopatologia

Opryszczkę wargową powoduje wirus Herpes simplex (HSV), a dokładnie jego podtyp HSV 1 (wirus HSV 2 odpowiedzialny jest za wywołanie opryszczki w okolicach narządów płciowych – schorzenia dużo poważniejszego). Jak się okazuje to jedna z najczęstszych chorób wirusowych skóry oraz błon śluzowych. Wiele osób wirusem zaraża się już we wczesnym dzieciństwie. Pierwsza infekcja może przebiegać bezobjawowo lub przybrać postać ostrego zapalenia błony śluzowej jamy ustnej. Po tym fakcie wirus przechodzi w stan uśpienia/latencji i pozostaje w organizmie osoby zarażonej, która staje się jego nosicielem. Wirus wykazuje szczególne powinowactwo do komórek nerwowych, lubi zasiedlać zwoje czuciowe przy kręgosłupie oraz w obrębie nerwów czaszkowych, w tych miejscach pozostaje w uśpieniu czasem nawet przez wiele lat nie dając żadnych objawów. Nawrót choroby zwykle występuje w tak zwanych warunkach sprzyjających, kiedy układ immunologiczny jest osłabiony – podczas infekcji, miesiączki, stresu, w przypadku przemęczenia. Również długotrwałe przebywanie na słońcu może spowodować rozwój objawów, ponieważ promienie UV działają drażniąco na skórę, a dodatkowo osłabiają układ odpornościowy. Drażniąco działają również różne substancje chemiczne, np. te używane podczas wizyt u stomatologa, czy u kosmetyczki.

Opryszczka może być schorzeniem niebezpiecznym zwłaszcza dla małych dzieci. Szczególnie dla niemowląt, których matki przed ciążą nie chorowały na opryszczkę, a więc nie przekazały im przeciwciał. W takim przypadku kontakt dziecka z wirusem może spowodować rozwój opryszczkowego zapalenia mózgu, ciężkiej choroby, która może prowadzić do trwałych uszkodzeń układu nerwowego, a także utraty wzroku. Zapalenie przebiega bardzo burzliwie, zwykle rozpoczyna się od pojawienia się wysokiej gorączki oraz silnych bólów głowy, w miarę przebiegu dołączają się również objawy neurologiczne, stan taki wymaga bezwzględnej konsultacji lekarskiej. Zagrożenie dla wzroku stanowi również rozsiana postać opryszczki obejmująca spore obszary twarzy oraz przeniesienie wirusa do oka, ponieważ może on doprowadzić do uszkodzenia rogówki. Choroba ta może mieć ciężki przebieg również w przypadku dzieci chorujących na atopowe zapalenie skóry, ponieważ wirus często roznosi się na spore obszary ciała, nie tylko twarzy.

Objawy infekcji wirusowej

Uaktywnienie wirusa powoduje powstanie na powierzchni skóry, najczęściej w okolicach czerwieni wargowej, charakterystycznych zmian. Zwykle najpierw pojawia się miejscowo lekki ból, świąd, przeczulica, pieczenie, uczucie kłucia. Miejsce chorobowo zmienione może stać się lekko zaczerwienione. Następnie pojawia się bąbel, pęcherz wypełniony surowicą, a następnie lekka nadżerka, która po jakimś czasie zasycha i odpada w postaci strupka. Zwykle od pierwszych objawów do wyleczenia mija maksymalnie dwa tygodnie. Bardzo ważne jest, aby pęcherze oraz strupki pozostawić w spokoju, ponieważ w ten sposób można rozsiać chorobę na inne części np. do oczu, bądź też zarazić inne osoby. Poza tym rozdrapanie zmiany chorobowej może prowadzić do nadkażenia bakteryjnego, powikłań w procesie gojenia i możliwości powstania blizny. Zwykle opryszczka dotyczy okolic warg, jednak czasami obejmuje większe powierzchnie twarzy, może rozprzestrzenić się na brodę lub w okolice nosa.

Jak można się zarazić?

Wirus Hepres simplex, tak jak wiele innych wirusów, przenosi się drogą kropelkową oraz przez bezpośredni kontakt. Można się nim więc zarazić na przykład poprzez pocałunek z osobą, u której wirus jest w fazie aktywnej. Ryzykowny jest również bezpośredni kontakt, jak na przykład podanie nieumytej ręki, używanie tych samych sztućców i ręcznika. Warto pamiętać, że osoba chora jest zakaźna nie tylko podczas wysiewu zmian aż do momentu ich wygojenia, ale również na około dwa dni przed pojawieniem się pęcherzyków, kiedy to może już odczuwać pierwsze, dość niespecyficzne dolegliwości.

Fazy zakażenia

• Faza mrowienia, trwa około 1-2 dni, nie towarzyszą jej żadne widoczne objawy
• Faza pęcherzyka – najpierw pojawia się zaczerwienienie, delikatna opuchlizna i tworzy się pęcherzy, a czasem nawet ich skupisko. Zwykle są one bolesne.
• Faza sączenia – kilka drobnych pęcherzyków zlewa się w większe, mogą łatwo pękać
• Faza strupka – pęcherzyki zasychają powoli i goją się, jednak strupki są wrażliwe na uszkodzenie i mogą krwawić, może dojść do nadważenia bakteryjnego

Aby się nie zarazić ani samemu nie stać się źródłem zakażenia oraz uniknąć powikłań należy przestrzegać kilku ważnych zasad: osoba chora powinna dbać o higienę, szczególnie powinna myć ręce po dotknięciu pęcherzyków; w czasie wysypu zmian należy unikać bezpośredniego dotykania oczu; w czasie choroby nie powinna całować innych osób, a w szczególności małych dzieci; osoba chora powinna mieć osobny ręcznik oraz osobne sztućce i talerz, które każdorazowo należy wymyć w ciepłej wodzie z detergentem.

Leczenie

Sporadycznie nawracający problem nie wymaga specjalistycznego leczenia, ponieważ jest niegroźny dla organizmu. Wystarczą dostępne bez recepty maści i płyny przeciwwirusowe np. z acyklowirem, dokozanolem, i ewentualnie maść cynkowa, która działa ściągająco, przeciwbakteryjnie i przyspiesza wysuszanie pęcherzyka. Leczenie jest tym skuteczniejsze, im wcześniej zostanie rozpoczęte. Osoby z często nawracającym problemem potrafią już rozpoznać symptomy, które pojawiają się przed pęcherzem. W przypadkach poważnych, często nawracających lekarz zaleca podawanie doustnych leków przeciwwirusowych. W przypadku stwierdzenia nadkażenia bakteryjnego należy zastosować leczenie przy pomocy antybiotyku, najczęściej w postaci maści. Oczywiście miejsce chorobowo zmienione powinno się chronić przed promieniowaniem UV oraz zimnem i wiatrem.

Istnieją również różne domowe sposoby walki z opryszczką, przekazywane z pokolenia na pokolenie. Nie mają one oczywiście udowodnionej skuteczności leczniczej, ale niektóre z nich mogą złagodzić objawy. Pacjenci często zmiany smarują pastą do zębów, która wysusza, a zawarty w niej mentol może działać delikatnie znieczulająco. Działanie przeciwwirusowe i ogólnie wzmacniające odporność posiada czosnek, cebula, sok z aloesu oraz miód. Czasem pacjenci przygotowują zawiesinę z aspiryny i w ten sposób uzyskują miejscowe działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Żaden z tych sposobów na pewno nie zaszkodzi pod warunkiem, że będziemy uważać, aby nie przebić pęcherzyka i odpowiednio dbać o higienę osobistą.