Odpłatność recepty z błędem

Czy apteka ma prawo wydawać leki z pełną odpłatnością w przypadku stwierdzenia braków formalnych na recepcie? Jak ten problem ma się do prawa ubezpieczonego pacjenta do otrzymywania leków ze zniżką?
Michał z Pułtuska

Zgodnie z art. 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, każdy ma prawo do ochrony zdrowia, w ramach którego organy publiczne zapewniają wszystkim obywatelom równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Szczegółowe warunki i zakres tych świadczeń określa ustawa. Podstawowym aktem prawnym z zakresu świadczeń opieki zdrowotnej jest ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.), zgodnie z którą świadczeniobiorcy przysługują świadczenia gwarantowane z zakresu m.in. leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych dostępnych w aptece na receptę.

Jak widać, podstawą do otrzymania przez świadczeniobiorcę leków refundowanych jest recepta wystawiona przez osobę uprawnioną do jej wystawienia. Zgodnie z przepisami dotyczącymi recept lekarskich wystawionych na leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne podlegające refundacji, podstawą do wydania leku jest recepta zawierająca wszystkie wymagane elementy. Jeżeli na recepcie brak któregokolwiek z elementów wymienionych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie recept lekarskich, apteka nie ma obowiązku jej realizacji. W przypadku jakichkolwiek braków na recepcie wystawionej na leki refundowane, apteka powinna skierować pacjenta do lekarza wystawiającego receptę w celu jej poprawienia albo sama dokonać poprawek w zakresie wynikającym z przepisów. Z aktualnie obowiązujących przepisów wynika, że recepta zawierająca pewne uchybienia może zostać zrealizowana po dokonaniu na niej poprawek przez osobę realizującą ją w aptece. Poprawki mogą polegać na uzupełnieniu braku: identyfikatora oddziału wojewódzkiego NFZ, postaci leku, dawki leku, ilości leku, numeru poświadczenia, daty realizacji recepty, wieku pacjenta (w przypadku pacjentów do lat 18), odpłatności, numeru prawa wykonywania zawodu osoby uprawnionej do wystawienia recepty, danych pacjenta, wielkości opakowania.

Należy pamiętać, że jest to prawo apteki, a nie jej obowiązek. Dokonanie poprawek na recepcie przez personel apteki powoduje, że to apteka przejmuje na siebie odpowiedzialność za jej realizację. W przypadku zakwestionowania przez NFZ zasadności wprowadzonych poprawek, będzie też musiała liczyć się z obowiązkiem zwrotu do Funduszu refundacji otrzymanej z tytułu zakwestionowanej recepty, i to z odsetkami naliczanymi od momentu wypłacenia refundacji do dnia jej zwrotu.

Innym możliwym rozwiązaniem jest realizacja recepty, która zawiera błędy uniemożliwiające jej zrealizowanie ze zniżką, ze 100-procentową odpłatnością pacjenta. Wybór pomiędzy powrotem do lekarza w celu dokonania korekty recepty a wykupieniem recepty ze 100-procentową odpłatnością należy do pacjenta. Niewątpliwie takie rozwiązanie może zostać uznane za sprzeczne z prawem ubezpieczonego pacjenta do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w postaci leków refundowanych. Niemniej jednak należy zwrócić uwagę na to, że to nie apteka jest podmiotem zobowiązanym do finansowania tego typu świadczeń, tylko Narodowy Fundusz Zdrowia. Ten zaś stoi na stanowisku, że tylko recepta poprawna pod względem formalnym stanowi podstawę do wydania leku refundowanego, a tym samym tylko poprawna recepta stanowi podstawę do zwrotu aptece refundacji. W przypadku realizacji przez aptekę recepty zawierającej jakiekolwiek błędy – niepoprawione przez lekarza wystawiającego receptę lub przez osobę realizującą receptę w ramach uprawnień określonych przepisami w sprawie recept lekarskich – zdaniem NFZ ryzyko związane z jej realizacją podejmuje apteka. Zatem trudno się dziwić aptekom, że w sytuacjach wątpliwych nie chcą przejmować odpowiedzialności za realizację recepty błędnie wystawionej przez lekarza.
Do czasu zmiany dotychczasowej rygorystycznej praktyki Narodowego Funduszu Zdrowia dotyczącej recept lekarskich konsekwencje związane z ograniczaniem praw w zakresie ochrony zdrowia będzie ponosił pacjent, co niewątpliwie może zostać uznane za naruszenie powyższych przepisów Konstytucji RP.

Podstawy prawne: rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie recept lekarskich (Dz. U. Nr 294, poz. 1739).