Mam cukrzycę, i co dalej?

Cukrzyca to na pewno nie koniec świata, co najwyżej małe trzęsienie ziemi…

Na świecie żyją miliony ludzi z rozpoznaniem cukrzycy, którzy – mimo poważnej choroby – prowadzą normalny tryb życia, pracują w różnych zawodach, podróżują i bawią się. Warunkiem jest tylko skrupulatne przestrzeganie zaleceń dotyczących diety oraz regularne zażywanie leków. Cukrzyca, jak żadna inna choroba, nagradza dbających o zdrowie i szybko karze lekceważących je. Ponieważ jest przypadłością na całe życie i nie da się jej wyleczyć, pozostaje zastosowanie optymalnej strategii – trzeba z nią zgodnie koegzystować!

Trochę o diecie
Osoby chorujące na cukrzycę powinny zwracać uwagę na ilość spożywanych węglowodanów oraz na ich jakość. Istotną cechą węglowodanów jest szybkość wchłaniania z przewodu pokarmowego. Wyróżniamy trzy główne typy węglowodanów.

Pierwszą grupę stanowią węglowodany charakteryzujące się szybkim wchłanianiem z przewodu pokarmowego, zwane są „cukrami biegnącymi”. Należą do nich: cukier, słodycze, miód, dżem, słodkie soki i inne napoje, ciastka, lody. Po ich spożyciu dochodzi do szybkiego wzrostu poziomu cukru we krwi – z tego względu mogą być doraźnie użyte w przypadkach zagrażającego niedocukrzenia. Jednak spożywane w nadmiarze na co dzień, prowadzą do powstania błędnego koła: szybki wzrost poziomu cukru wywołuje wyrzut insuliny, która obniżając cukier, przyczynia się do uczucia niekończącego się nienasycenia, znanego wszystkich miłośnikom słodyczy. W efekcie – im większą przyjęto dawkę szybko wchłaniających się cukrów, tym gorsze są tego następstwa dla konsumującego.

Do drugiej grupy zaliczamy węglowodany odznaczające się umiarkowaną szybkością wchłaniania, zwane „cukrami maszerującymi”. Należą do nich produkty zbożowe, kasze, ziemniaki, owoce, mleko, jogurty. Po ich spożyciu poziom cukru podnosi się stosunkowo wolno i równomiernie.

Najwolniej wchłaniają się węglowodany zwane „cukrami czołgającymi się” – należą do nich: pieczywo razowe, warzywa, grube kasze.

Nauka nowych umiejętności
Osoba z rozpoznaną cukrzycą musi opanować wiele nowych umiejętności oraz oswoić się z koniecznością uczenia się przez całe życie. W przypadku cukrzycy leczonej insuliną, chodzi o umiejętność badania poziomu cukru w domu, wykonywania zastrzyków, radzenia sobie w sytuacjach awaryjnych. Zwykle poradnie dla chorych na cukrzycę oferują naukę robienia zastrzyków z insuliny oraz szkolenie na temat diety.

Ważną umiejętnością jest rozpoznawanie stanów niedocukrzenia, ponieważ grożą one poważnymi konsekwencjami. Objawy wskazujące na hipoglikemię, to uczucie nasilonego głodu, niepokój, nudności i wymioty, zlewne poty, drżenie dłoni lub całego ciała. Objawy mogą występować z różnym natężeniem w zależności od tego, jak bardzo obniży się poziom cukru. Poniżej 60 mg% objawy mogą być jeszcze nieodczuwalne. Poniżej 50 mg% pojawiają się wyraźnie zauważalne objawy, a poniżej 40 mg% mamy do czynienia z hipoglikemią pełnoobjawową, której najcięższą postacią jest utrata przytomności i śpiączka. Przy poziomie cukru około 40 mg% niepokój może być połączony z agresją wobec otoczenia, co przez osoby postronne jest często mylnie interpretowane jako konsekwencja spożycia alkoholu. Znane są przypadki tragicznego w skutkach kierowania pacjentów z hipoglikemią do izby wytrzeźwień lub zamykania ich w areszcie. Cukrzycy powinni więc skreślić alkohol z listy spożywanych napojów.

Wskazówki praktyczne
Postępowanie doraźne w hipoglikemii polega na spożyciu szybko wchłaniającego się cukru prostego – jeżeli osoba jest w pełni przytomna, może to być słodki sok lub cukier, a następnie kanapka. Dobrym rozwiązaniem jest posiadanie przy sobie saszetek z płynną glukozą, dostosowanych do samodzielnego doraźnego zwalczania hipoglikemii. Zawartość jednej saszetki odpowiada jednemu wymiennikowi węglowodanowemu. Osobą z większym obniżeniem poziomu cukru i niepełną świadomością, powinien zająć się fachowy personel medyczny, wyrównując stężenie cukru przez dożylne podanie 40% glukozy.

Po incydencie hipoglikemii zawsze należy przeanalizować dawkowanie insuliny, jeśli nie jest znana inna przyczyna niskiego stężenia glukozy we krwi, taka jak zaniedbanie diety, stres, nadmierny wysiłek fizyczny lub spożycie alkoholu. Zapobieganie hipoglikemii to nie tylko chwilowe działanie przez podanie cukru czy słodkiego napoju, ale przede wszystkim rygorystyczne przestrzeganie odpowiedniej diety oraz właściwy styl życia.

Czynności dnia codziennego
Skuteczne kontrolowanie cukrzycy wymaga bardzo dużego zdyscyplinowania i systematyczności. Łatwiej będzie to osiągnąć, gdy zabiegom leczniczym czy kontrolnym przypiszemy status rutynowych czynności i wpleciemy je w rytm zabiegów higienicznych i pielęgnacyjnych wykonywanych każdego dnia. W regularnym rytmie spokojniej i zdrowiej się żyje.

#Jaką mam cukrzycę?

Lekarze wyróżniają trzy rodzaje cukrzycy:

• Cukrzyca typu 1, zwana niekiedy cukrzycą młodocianych, rozwija się w dzieciństwie lub wieku młodzieńczym i jest następstwem zaprzestania wytwarzania insuliny przez trzustkę. Powodem takiego stanu rzeczy jest zniszczenie – przez proces autoimmunologiczny – komórek beta wysp trzustkowych wytwarzających insulinę.
• Cukrzyca typu 2, zwana cukrzycą dorosłych, jest następstwem względnego niedoboru insuliny oraz rozwoju oporności na ten hormon, co prowadzi do wzrostu poziomu cukru we krwi. Rozwojowi cukrzycy typu 2 sprzyja niska aktywność fizyczna, nadwaga i otyłość.
• Cukrzyca ciężarnych, dotykająca 3-5 proc. kobiet w ciąży, jest związana ze zmieniającym się profilem hormonalnym. W II i III trymestrze, wskutek wzrostu poziomu takich hormonów, jak estradiol, progesteron oraz laktogen, wytwarzanych przez łożysko, dochodzi do zwiększenia oporności tkanek na insulinę, co w rezultacie prowadzi do podwyższenia poziomu glukozy we krwi oraz rozwoju cukrzycy.
• Ogólna zasada, dotycząca wszystkich typów cukrzycy, jest taka, że należy stosować właściwą dietę, regularnie zażywać zalecone leki oraz okresowo kontrolować poziom cukru we krwi. Najwięcej samodyscypliny wymaga oczywiście taki przypadek cukrzycy, który jest leczony insuliną, czyli cukrzyca typu 1 i niekiedy cukrzyca ciężarnych.