Ma swoje ulice i place: Tytus Chałubiński

Tytus Chałubiński przeszedł do historii jako najsławniejszy polski lekarz-społecznik drugiej połowy XIX wieku. Do dziś zadziwia renesansową rozległością zainteresowań, działań i dokonań, nierzadko pionierskich.

Tytus Chałubiński przeszedł do historii jako najsławniejszy polski lekarz-społecznik drugiej połowy XIX wieku. Do dziś zadziwia renesansową rozległością zainteresowań, działań i dokonań, nierzadko pionierskich.

Niemożliwością byłoby mówić o Warszawie i nie wspomnieć o jednej z najpopularniejszych postaci tego czasu – o doktorze Tytusie Chałubińskim. Jako lekarz zajmował on wyjątkową pozycję, równą tej, jaką ma dr Da Costa w Ameryce. Wybitna indywidualność, wysoki, przystojny, o magnetycznym spojrzeniu i ujmującym obejściu, dowcipny, mądry, był postacią fascynującą i gościem mile widzianym w najbardziej ekskluzywnych domach Warszawy i Petersburga (…) – pisała w swoich pamiętnikach Helena Modrzejewska, wybitna polska aktorka. – Opowiedzieliśmy doktorowi Chałubińskiemu o Zakopanem i o jego niezwykłych, wyróżniających się inteligencją mieszkańcach. Pojechał tam i tak się rozkochał w tej miejscowości i w tamtejszym ludzie, że zbudował sobie willę na peryferiach i stał się opiekunem górali. Oni uwielbiali go po prostu.

Kim był Tytus Chałubiński, najlepiej wiedzą lekarze, studenci medycyny, mieszkańcy Zakopanego i warszawiacy. Zakopiańczycy mają Towarzystwo Tatrzańskie, założone w 1873 r. z inicjatywy Chałubińskiego i Muzeum Tatrzańskie noszące jego imię, warszawiacy – poświęconą mu ulicę. Studenci medycyny łączą jego działalność ze zwalczaniem epidemii cholery, zimnicy i  gruźlicy oraz odkryciem leczniczych warunków klimatycznych Zakopanego.

Doskonały student i lekarz
Urodził się w okresie romantyzmu 29 grudnia 1820 roku. Uczęszczał do gimnazjum w Radomiu, gdzie nauka odbywała się jeszcze po polsku. Niezwykle uzdolniony do języków i przedmiotów humanistycznych, wybrał jednak studia przyrodnicze. Studiował medycynę na Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie. Interesowała go także matematyka, fizyka, chemia, botanika (studiował botanikę pod kierunkiem prof. Byngego), zoologia, mineralogia oraz wiele innych przedmiotów, jak historia filozofii, logika, psychologia oraz geografia i historia.

W 1840 roku, gdy rosyjskie władze zaborcze zamknęły Akademię Medyko-Chirurgiczną w Wilnie, Chałubiński przeniósł się do Dorpatu, gdzie studiował filozofię. Medycynę ukończył natomiast w Wurzburgu w 1844 roku – otrzymał dyplom doktora medycyny i chirurgii.

W następnym roku powrócił do Polski. Nostryfikował dyplom lekarski i rozpoczął praktykę w Szpitalu Ewangelickim w Warszawie, gdzie szybko zwrócił na siebie uwagę jako świetny klinicysta. Na jego niepospolitym talencie i rozległej wiedzy poznał się Ferdynand Dworzaczek, ówczesny kierownik Szpitala Ewangelickiego. W 1847 roku Chałubiński został jego następcą.

Dziesięć lat później otrzymał stanowisko profesora zwyczajnego, katedrę „terapii szczegółowej” oraz kierownictwo Kliniki Chorób Wewnętrznych w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie (1857–
–1862), równocześnie od 1857 pełnił społecznie funkcję ordynatora w Szpitalu Dzieciątka Jezus, a następnie na Wydziale Lekarskim w Szkole Głównej Warszawskiej (1862–1869).

Człowiek renesansu
Równolegle z praktyką lekarską Chałubiński zajmował się botaniką, chemią i mineralogią. Dzięki pracom z zakresu botaniki przyjęto go w poczet członków Królewskiego Towarzystwa Botanicznego w Ratyzbonie (1846).

Około 1850 roku już jako znany lekarz założył w swoim prywatnym mieszkaniu pracownię chemiczną. Kolekcjonował także minerały, okazy flory i fauny.

Wśród licznych prac znajdował czas na spotkania towarzyskie i udział w imprezach o charakterze artystycznym – z recytacjami, muzyką i śpiewaniem.

Po Powstaniu Styczniowym (1863) zajął się pisaniem książek. Wydał m.in. „Metodę wynajdywania wskazań lekarskich, plan leczenia i jego wykonanie” (1874) i „Zimnicę” (1875). Pierwsze dzieło, choć niewielkich rozmiarów, wybiło się w ówczesnym polskim piśmiennictwie medycznym, a biografista – Adam Wrzosek napisał o nim: „(…) unieśmiertelniło go w dziejach medycyny polskiej. Jest to najoryginalniejsza i najcenniejsza rozprawa, jaką pochlubić się może nasza nauka w dziedzinie medycyny praktycznej, owoc długoletniego doświadczenia lekarskiego i głębokich rozmyślań, rzecz oparta na gruntownej znajomości nie tylko zjawisk chorobowych, lecz i logiki”.

Miłośnik Tatr
Od 1873 roku Chałubiński swoje życie związał z Zakopanem. Walczył z epidemią cholery wśród górali, wykorzystując swoje doświadczenie zdobyte podczas podobnej epidemii w Warszawie. Zainteresował się leczniczymi właściwościami powietrza i przyrody górskiej i stał się pionierem leczenia gruźlicy za pomocą farmakologii skojarzonej z leczeniem klimatycznym.

Czynnie włączył się w tamtejsze życie społeczne, kulturalne, towarzyskie, stał się jednym z organizatorów zawodowego szkolnictwa, utworzył kasę zapomogowo-pożyczkową dla górali, wspierającą ubogie górskie rolnictwo. Oczarował go lud góralski, obyczaje, opowiadania i sztuka. Zachwycony Tatrami, organizował liczne kilkudniowe wyprawy w góry. Uważany jest za jednego z pionierów polskiego taternictwa.

Wielkie serce
Tytus Chałubiński był niesłychanie pracowity, skromny i uczynny. Swoją postawą, wiedzą, talentem szybko zdobywał uznanie kolegów i przełożonych oraz powodzenie u pacjentów. Jako gorący patriota i społecznik podczas Wiosny Ludów (1848) kierował ambulansem lekarskim. W kwietniu 1861 roku został powołany do Tymczasowej Rady Miasta Warszawy oraz do Rady Wychowania, gdzie opracował projekt reformy szkolnictwa średniego.

Podczas krwawego starcia wojska rosyjskiego z polską manifestacją 8 kwietnia 1861 roku, wykazał wielką przytomność umysłu i ogromną odwagę. Przedarł się do Pałacu Namiestnikowskiego do margrabiego Aleksandra Wielopolskiego i  zawiózł go na Zamek Królewski do ówczesnego namiestnika Królestwa Polskiego generała Michaiła Gorczakowa. Nie troszcząc się o własne życie, usiadł na koźle karety obok woźnicy i na wołania tłumu, który niechybnie zlinczowałby Wielopolskiego: „Kto jedzie?”, odpowiadał „Chałubiński do namiestnika Gorczakowa, aby powstrzymać strzelanie”. I rzeczywiście – udało się.

Współcześni zgodnie podkreślają wielkie zalety jego charakteru. „Powodzenie swoje w praktyce lekarskiej zawdzięczał przede wszystkim wielkim zdolnościom i wielkiej dobroci, która wprost promieniowała na otoczenie i zjednywała mu szczerych i entuzjastycznych wielbicieli” – pisał o Chałubińskim Adam Wrzosek.

23 sierpnia 1903 roku odsłonięto w Zakopanem jego pomnik ufundowany przez górali.

Dziś Chałubiński jest patronem ulic, placów, instytucji. Patrzy na nas z obrazów, żyje w listach i pismach. Zadziwia renesansową rozległością zainteresowań, działań, dokonań. Żył 79 lat, a swoimi pracami mógłby obdzielić niejeden życiorys.

4.5/5 - (248 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH