Lipidowe czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych

Lipidowe czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych


Choroby układu krążenia stanowią główną przyczynę zgonów w krajach wysoko rozwiniętych. Dane epidemiologiczne wskazują na duże różnice w zachorowalności i śmiertelności w zależności od regionu świata: najwyższymi wskaźnikami charakteryzują się kraje Europy środkowej i wschodniej, a najniższymi – Japonia

W Polsce wzrost śmiertelności z powodu chorób układu krążenia obserwowano aż do roku 1991. W następnych latach współczynniki umieralności dla osób pomiędzy 25. a 64. rokiem życia uległy obniżeniu o ponad 30 proc. Jednakże nasz kraj nadal znajduje się w czołówce państw Unii Europejskiej, zagrożonych chorobami sercowo-naczyniowymi.

Dane Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego wskazują, że najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej serca jest miażdżyca tętnic wieńcowych. Światowa Organizacja Zdrowia zdefiniowała miażdżycę jako chorobę tętnic o dużym i małym przekroju, polegającą na odkładaniu się w ich błonie wewnętrznej lipidów, włóknika, mukopolisacharydów i soli wapnia, oraz rozroście tkanki łącznej, co w konsekwencji prowadzi do zwężenia lub zamknięcia światła naczynia. Zgodnie z najnowszymi doniesieniami, miażdżyca jest uznawana za proces o charakterze złożonym, w którym uczestniczą liczne powiązane ze sobą czynniki, takie jak wysokie stężenie lipoprotein LDL, zwiększone wytwarzanie wolnych rodników, dysfunkcja śródbłonka, proces zapalny, zwiększona aktywność prozakrzepowa i niskie stężenie lipoprotein HDL. Proces miażdżycowy postępuje przede wszystkim na drodze zaburzenia interakcji zachodzących między komórkami ściany naczyniowej, lipoproteinami w osoczu oraz komórkami krwi.

ROLA CZYNNIKÓW LIPIDOWYCH W ROZWOJU MIAŻDŻYCY

Zgodnie z teorią lipidową, przyczyną miażdżycy jest zaburzenie równowagi między dostarczaniem cholesterolu do przestrzeni śródbłonkowej i jego usuwaniem. W sytuacji, gdy zaistnieją sprzyjające warunki, migracja lipoprotein LDL do ściany naczyń wzrasta i uruchamia dalsze procesy miażdżycowe, m.in. powsta wanie komórek piankowatych. Cząsteczki frakcji LDL przedostają się do warstwy wewnętrznej naczynia w ilości proporcjonalnej do stężenia we krwi i tam zostają utlenione w wyniku stresu oksydacyjnego. Podatność cząsteczek LDL na stres oksydacyjny jest uzależniona przede wszystkim od składu kwasów tłuszczowych i związków antyoksydacyjnych w lipoproteinie. Im więcej nienasyconych kwasów tłuszczowych i mniej związków antyoksydacyjnych, tym podatność ta jest większa. Badania kliniczne w pełni potwierdzają bezpośredni wpływ lipoprotein LDL na rozwój miażdżycy i ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych.

Mechanizm usuwania cholesterolu opiera się na lipoproteinach wysokiej gęstości HDL, które transportują zwrotnie cholesterol do wątroby, gdzie ulega on dalszemu metabolizowaniu lub wydzielaniu z żółcią. Wiadomo także, że frakcja HDL działa antyoksydacyjnie w stosunku do frakcji LDL, chroniąc przed gromadzeniem się cząsteczek LDL w śródbłonku naczyniowym. Dobroczynne działanie cząsteczek HDL w rozwoju niedokrwiennej choroby serca, które udowodniono w wielu badaniach – m.in. w pionierskim badaniu Framingham – dotyczy także szeregu innych mechanizmów. Udowodniono, że cholesterol HDL podnosi napięcie i homeostazę naczyń krwionośnych, zmniejsza stan zapalny poprzez hamowanie ekspresji białka CRP oraz innych markerów stanu zapalnego. Ma także wpływ na układ krzepnięcia.

LIPIDY JAKO CZYNNIKI RYZYKA

Zmiany miażdżycowe w tętnicach wieńcowych mogą się rozwijać prawdopodobnie już we wczesnym dzieciństwie i narastają pod wpływem czynników ryzyka. Pod tym pojęciem rozumie się możliwe do zmierzenia cechy, wiążące się z większym prawdopodobieństwem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych w przyszłości.

Czynniki ryzyka klasyfikuje się w trzech kategoriach: główne (palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze, podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego i LDL, niskie stężenie cholesterolu HDL, cukrzyca, płeć męska i zaawansowany wiek); predysponujące (najważniejsze z nich to otyłość, styl życia, czynniki genetyczne, psychospołeczne i psychoekonomiczne); oraz tzw. nowe czynniki ryzyka [podwyższone poziomy homocysteiny, triglicerydów, lipoproteiny (a) oraz wskaźniki układu krzepnięcia, fibrynolizy i reakcji zapalnej]. Najważniejsze lipidowe czynniki ryzyka to wysokie stężenie cholesterolu całkowitego i LDL oraz niskie stężenie cholesterolu HDL.

CHOLESTEROL CAŁKOWITY

Za prawidłowe stężenie cholesterolu całkowitego uznaje się wartości niższe od 190 mg/dl (5 mmol/l). Badanie WOBASZ (Wieloośrodkowe Ogólnopolskie Badanie Stanu Zdrowia) wykazało, że ten czynnik ryzyka występuje u 68,2 proc. mężczyzn i 67,6 proc. kobiet. Nawet dość niewielkie obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego (o 10 proc.) powoduje w ciągu pięciu lat redukcję ryzyka chorób sercowo- -naczyniowych aż o 25 proc.

CHOLESTEROL LDL

Za czynnik ryzyka uznaje się wartości przekraczające 115 mg/dl (3 mmol/ l). Takie wartości są obserwowane u 60 proc. mężczyzn i 55 proc. kobiet w Polsce (badanie WOBASZ). Jak wykazano, zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL o 1 mmol/L powoduje spadek ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych o 20 proc. Do obniżenia stężenia cholesterolu LDL – oprócz farmakoterapii – mogą się także przyczynić zmiany w stylu życia, polegające na obniżeniu ilości nasyconych kwasów tłuszczowych, izomerów trans i cholesterolu pokarmowego w diecie, a zwiększeniu zawartości błonnika oraz produktów zawierających sterole i stanole roślinne.

CHOLESTEROL HDL

Za prawidłowe dla kobiet uznaje się wartości powyżej 50 mg/dl (1,3 mmol/ l). Dla mężczyzn zalecany poziom jest nieco niższy i wynosi 40 mg/ dl (1,0 mmol/l). Badanie WOBASZ wykazało, że stężenie cholesterolu HDL poniżej przytoczonych wartości obserwuje się u 24,3 proc. kobiet i 17,3 proc. mężczyzn. Do obniżenia stężenia cholesterolu HDL przyczynia się redukcja masy, wzrost aktywności fizycznej, zaprzestanie palenia, a także spożywanie umiarkowanych ilości alkoholu.

TRIGLICERYDY

Podwyższony poziom triglicerydów jest związany z wyższym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, choć jest to zależność słabsza niż w przypadku cholesterolu. Hipertriglicerydemia jest uznawana za niezależny czynnik ryzyka choroby niedokrwiennej serca. Szacuje się, że zwiększenie stężenia o 1,0 mmol/l łączy się ze wzrostem ryzyka o 14 proc. u mężczyzn i o 37 proc. u kobiet. Hipertriglicerydemię rozpoznaje się, gdy stężenie TG wynosi 150 mg/dl lub więcej (1,7 mmol/ l). Według badania NATPOL III, takie wartości są obserwowane u 30 proc. dorosłej populacji w Polsce. Do obniżenia stężenia triglicerydów przyczynia się dieta uboga w cukry proste i alkohol, a jednocześnie bogata w kwasy omega-3. U osób z hipertriglicerydemią skuteczna jest redukcja masy ciała i zwiększenie aktywności fizycznej.

4.6/5 - (240 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH