Leki wywołujące halucynacje

Halucynacje polegają na fałszywym odbiorze wrażeń zewnętrznych, niemających uzasadnienia w rzeczywistości i znajdujących się poza wpływem indywidualnej kontroli. Bywają one oddzielnym działaniem niepożądanym leku lub pojawiają się jako element wywołanej przez lek psychozy.

Halucynacje wywołane przez leki mają zazwyczaj charakter wizualny. Mogą one polegać na spostrzeganiu nieforemnych abstrakcyjnych kształtów oraz błysków światła lub dostrzeganiu złożonych form podobnych do zwierząt bądź ludzi. Często polegają one na odbiorze obserwowanego obrazu w bardziej jaskrawych kolorach. Natomiast w przypadku halucynacji słuchowych pacjent słyszy uderzenia, gwizdy, dudnienia, szumy oraz śpiewy.

W niektórych przypadkach trudno jest jednoznacznie dowieść czy halucynacje są wywołane przez lek, czy są spowodowane niewykrytą chorobą.

Halucynogenne leki
Podczas leczenia lewodopą (Madopar, Nakom, Sinemet, Stalevo) u 5 do 30 proc. pacjentów pojawiają się halucynacje. Podobne działania niepożądane wywołują leki stosowane w chorobie Parkinsona, np. ropinirol (Requip). Również bupropion (Zyban) stosowany w leczeniu uzależnienia od nikotyny posiada komponent halucynogenny. Lek ten jednak powoduje wspomniane działanie niepożądane jedynie w 0,1 proc. przypadków.

Leki opioidowe, takie jak petydyna (Dolargan, Dolcontral) i pentazocyna (Pentazocinum), a także tramadol (Adamon, Noax, Poltram, Tramadol, TramaHEXAL, Tramal, Tramundin, Zaldiar) również są posądzane o wywoływanie halucynacji. Podobnie zresztą, jak leki przeciwdepresyjne chociażby z grupy SSRI.

Niektórzy uważają, że chinolony, np. ciprofloksacyna (Ciphin, Ciprinol, Proxacin), także wywołują reakcje psychiczne oparte na fałszywym odbiorze rzeczywistości. Reakcje te częściej występują u osób w podeszłym wieku.

Inne grupy leków, które mogą wywołać działanie halucynogenne, to inhibitory pompy protonowej, np. omeprazol (Bioprazol, Gasec, Helicid, Losec, Notis, Omer, Ortanol, Polprazol, Prazol, Ulzol) oraz antagoniści beta-adrenoreceptora, zwłaszcza te rozpuszczalne w tłuszczach.

Czujny pacjent
Gdy zachodzi obawa, że dany lek wywołał halucynacje, terapia zostaje najczęściej przerwana. Leki z komponentem halucynogennym są dostępne wyłącznie na receptę (często tylko w lecznictwie zamkniętym), więc niemożliwe jest ich stosowanie bez nadzoru lekarza i farmaceuty. Nie powinno to jednak uśpić czujności pacjenta. Wskazane jest, aby chory pogłębiał wiedzę na temat przyjmowanych leków.

W przypadku pojawienia się podejrzeń o nieprawidłowym przebiegu terapii, niezbędna jest wizyta w gabinecie lekarskim. Dobrze byłoby, gdyby pacjent pamiętał o zgłaszaniu działań niepożądanych zażywanych preparatów w najbliższej aptece. Takie zgłoszenie jest całkowicie anonimowe.