Jak leczyć bezsenność?


We współczesnym, zabieganym i nerwowym świecie każda chwila wytchnienia jest na wagę złota. Zdrowy sen to jedna z podstawowych potrzeb ciała i duszy. Jednakże dla niektórych naszych pacjentów pora odpoczynku oznacza koszmar, który śnią na jawie. Jak leczyć bezsenność?

W pracy „WHO technical meeting on sleep and health” Światowa Organizacja Zdrowia donosi, że śpimy coraz krócej. Problemy ze snem dotyczą około 30 proc. populacji, a 9 do 11 proc. cierpi na chroniczną bezsenność. Rozwój cywilizacyjny postępuje, a czasu na spokojny odpoczynek mamy coraz mniej. Pacjent cierpiący na bezsenność dwukrotnie częściej jest hospitalizowany i czterokrotnie częściej uczestniczy w wypadkach niż reszta populacji.

Problemy ze snem

W przeszłości sen i czuwanie naturalnie wyznaczało natężenie światła, wschody i zachody słońca. Ludzkość istnieje od ponad 100 tys. lat, ale dopiero 136 lat temu wynaleziono żarówkę. Kilka lat później podzielono dobę na trzy części, ustalając sztucznie zapotrzebowanie na 8-godzinny sen po ośmiu godzinach pracy. Dziś wiemy, że potrzeba snu jest cechą osobniczą, zależną od stanu zdrowia, aktywności fizycznej i genów. Bezsenność niekoniecznie oznacza trudności w zasypianiu, czasem polega na skróceniu snu lub częstym wybudzaniu się. W każdym przypadku uniemożliwia regenerację organizmu.

Udowodniono, że już 24-godzinny brak snu prowadzi do spadku odporności, problemów z zapamiętywaniem, spadku libido i spowolnienia metabolizmu. Mózg otrzymuje mniej glukozy, co wiąże się z opóźnieniem reakcji i skłonnością do zbędnego ryzyka. Zaburzenia snu zwiększają prawdopodobieństwo otyłości i incydentów sercowo-naczyniowych. Nieleczony pacjent łatwo może wpaść w błędne koło: stres powoduje zaburzenia snu, przez które coraz gorzej radzi sobie ze stresem.

Przyczyny bezsenności

Warto uczulić pacjenta na pobudzające działanie nikotyny, alkoholu i kofeiny. Wśród leków na receptę wydzielanie melatoniny hamuje większość beta-blokerów stosowanych w leczeniu nadciśnienia i zaburzeń rytmu serca. Kortykosteroidy, jeśli to możliwe, lepiej przyjmować do kilku godzin przed snem, ponieważ mogą działać pobudzająco lub wywoływać koszmary.

Pacjenci przyjmujący statyny powinni poinformować lekarza, jeśli wystąpią u nich bóle mięśniowe – jest to działanie niepożądane, które może skutecznie uniemożliwić odpoczynek. Inne leki, na które należy zwrócić uwagę w przypadku bezsenności to antybiotyki, leki moczopędne, przeciwpadaczkowe i przeciwastmatyczne zawierające teofilinę. Duże problemy ze snem ma około 10-20 proc. pacjentów przyjmujących stale pobudzające leki antydepresyjne z grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny.

Jak leczyć bezsenność?

Preparaty ziołowe

Podstawą skutecznego leczenia jest poznanie przyczyn bezsenności. Jeśli problem ma podłoże psychologiczne, pomocna może okazać się terapia behawioralna (patrz ramka). Stres, stany lękowe oraz tak zwana bezsenność nawykowa, wynikająca z obawy przed brakiem snu, mogą być łagodzone środkami ziołowymi zawierającymi melisę lekarską (Melissa officinalis), męczennicę cielistą (Passiflora incarnata), chmiel zwyczajny (Humulus lupulus) lub kozłek lekarski (Valeriana officinalis). Warto zapytać o wcześniej stosowane preparaty – wrażliwość na substancje czynne w ziołach jest bardzo zróżnicowana. Preparat pomagający danemu pacjentowi może mieć zupełnie niezauważalne działanie dla innego.

Pochodne benzodiazepiny

Jeśli leki OTC nie działają, a problem się nasila, konieczne może być przepisanie przez lekarza silniejszych środków nasennych. Stosunkowo często przepisywane są pochodne benzodiazepiny. Przy wydawaniu leków z tej grupy warto uczulić pacjenta na czas działania konkretnego preparatu. Krótkodziałające pochodne to na przykład: midazolam, triazolam, temazepam i lormetazepam. Ich czas półtrwania wynosi od 2 do 10 godzin. Niestety, stosowanie ich często prowadzi do bezsenności „z odbicia”, nasilonych objawów odstawienia leku i stopniowym rozwoju tolerancji.

W przypadku wystąpienia tego typu działań niepożądanych lekarz może zamienić lek na dłużej działający np. flurazepam, nitrazepam, kwazepam. Ich czas półtrwania to 25 do 75 godzin, stosunkowo często wywołują senność, znużenie, zaburzenia koncentracji i koordynacji ruchów. Istotną informacją dla pacjenta jest to, że w trakcie terapii długodziałającymi pochodnymi benzodiazepin nie wolno prowadzić samochodu i pracować na wysokościach. Benzodiazepiny nie powinny być stosowane przez kobiety w ciąży i karmiące piersią, niedozwolone jest również spożywanie alkoholu w trakcie terapii.

Melatonina reguluje wewnętrzny zegar sen – czuwanie

Często pacjenci, którzy skarżą się na problemy ze snem, mają zaburzenia rytmu okołodobowego spowodowane nieregularnym stylem życia, pracą zmianową czy występowaniem chorób. Organizm ludzki przystosowany jest do cyklicznej regeneracji, o stałych porach. Cykle te regulują melatonina i oreksyna. Pierwsza wytwarzana jest pod wpływem zmiany oświetlenia (jasne światło hamuje jej wytwarzanie), a ilość drugiej spada przy braku zagrożeń i odpowiedniej równowadze energetycznej.

Stałe oświetlenie miast, świecące tablety i komórki to dla ludzkiego ciała nadal coś ewolucyjnie nowego. Problem z produkcją melatoniny występuje także przez tak zwany jet lag. Podróż samolotem z kontynentu na kontynent oznacza konieczność sztucznego przesunięcia „godzin nocnych”. Od około 40. roku życia ilość wytwarzanej melatoniny znacząco spada, co również nie jest korzystne dla higieny snu.

Melatonina jest dostępna w postaci preparatów OTC w dawkach od 1 do 5 mg, powinna być stosowana godzinę przed porą snu. Jej działanie nie jest doraźne, jak w przypadku preparatów ziołowych – maksymalna poprawa następuje w pierwszych dwóch tygodniach terapii. Stosowana w dłuższym okresie czasu normalizuje pory snu i zmniejsza częstotliwość wybudzeń. Jest substancją naturalnie wytwarzaną w organizmie, nie powoduje uzależnienia, nie obserwuje się zwiększenia tolerancji. Dlatego okazuje się skuteczna w leczeniu nawet uporczywych zaburzeń snu.

Higiena snu

Zmiana niektórych nawyków może znacząco poprawić długość i jakość snu. Warto wprowadzić stały rytuał poprzedzający nocny odpoczynek. Relaksująca kąpiel 1-2 godziny przed snem, szklanka ciepłego mleka i wyłączenie wszystkich świateł sprzyjają spokojnemu zasypianiu. Aby nie skracać snu nocnego, należy wyeliminować drzemki w środku dnia dłuższe niż pół godziny. Palenie, kawa i obfity posiłek mogą nie tylko opóźnić zapadanie w sen, ale również wywołać koszmary.

Wbrew powszechnemu mniemaniu intensywny wysiłek fizyczny nie sprzyja łatwemu zasypianiu, znacznie lepszy jest spokojny spacer na świeżym powietrzu. Miejsce do spania powinno być ciche, zaciemnione, chłodne i przewietrzone. Do łóżka lepiej nie zabierać materiałów do pracy, tabletu ani komórki. Jeśli stres uniemożliwia odpoczynek, pomocne mogą być ćwiczenia pogłębionego oddechu i miorelaksacyjne.

5/5 - (219 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH