Interakcje leków z żywnością

Interakcje leków z żywnością


Interakcje między lekiem a żywnością mogą zachodzić na każdym etapie farmakokinetyki leku w organizmie. Najlepiej poznane są interakcje wpływające na procesy wchłaniania, metabolizmu i eliminacji.

Wiele mówi się na temat właściwego żywienia oraz zawartości konserwantów w środkach spożywczych. Podkreśla się, że konserwanty przyczyniają się do powstawania alergii, nudności czy bólu głowy. Jednocześnie wzrasta moda na zdrową, ekologiczną żywność. Tymczasem zarówno „niezdrowa”, jak i „zdrowa” żywność wchodzi w interakcje z lekami. Niewiele tego typu informacji trafia do lekarza czy farmaceuty, a jeszcze mniej do pacjenta.
W ogólnie dostępnych publikacjach powtarzają się wciąż te same informacje, na przykład o wpływie soku grejpfrutowego na metabolizm leków. Znacznie rzadziej pisze się o interakcjach leków z lukrecją czy serem pleśniowym. Niewiele osób wie, że żucie tytoniu w połączeniu z diuretykami pętlowymi może prowadzić do zatrzymania krążenia.

Dawniej i dziś
Żywność to nie tylko składniki pokarmowe, ale również znajdujące się w niej zanieczyszczenia, np. metale ciężkie, środki farmaceutyczne, barwniki. Wszystkie te elementy wywierają wpływ na organizm człowieka, m.in. wchodząc w interakcje z lekami.

Poprzez interakcję lek-żywność rozumiemy zmianę farmakokinetyki bądź farmakodynamiki leku lub substancji odżywczej. Dawniej to pojęcie rozumiano jako wpływ posiłku na biodostępność leku. Nie dostrzegano, że interakcje te działają w dwie strony: nie tylko żywność może wpływać na działanie leku, ale również lek może zaburzać przyswajanie składników pokarmowych. W tym artykule skupimy się na pierwszym typie interakcji.

Dwie postaci
Z klinicznego punktu widzenia najważniejsze są dwie reakcje: pod wpływem żywności biodostępność leku może się zmniejszyć lub ulec zwiększeniu. Pierwszy przypadek może prowadzić do braku efektu leczniczego, niepotrzebnej zmiany leku na inny, a co za tym idzie do wydłużenia czasu leczenia. To z kolei wpływa na zwiększenie kosztów kuracji. W drugim przypadku wzrasta ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, a nawet toksycznych, co wiąże się ze zwiększeniem stężenia substancji leczniczej w organizmie.

Wiemy, że interakcje między lekiem a żywnością mogą zachodzić na każdym etapie farmakokinetyki leku w organizmie. Najlepiej poznane są interakcje wpływające na procesy wchłaniania, metabolizmu i eliminacji.

Konsekwencje
Żywność wywiera wpływ na absorpcję leku m.in. poprzez tworzenie z nim kompleksów, wytrącanie go przez zawarte w niej związki, tworzenie formy nierozpuszczalnej.

Żywność o dużej zawartości tłuszczu, np. smażone jajka czy smalec, zwiększa wchłanianie leków o dużej lipofilności. Nadmierna absorpcja może narazić pacjenta na wystąpienie działań niepożądanych. Na przykład zażywanie teofiliny w czasie posiłków bogatotłuszczowych może prowadzić do tachykardii, bólów głowy, zaburzeń snu. Z kolei popijanie niektórych antybiotyków, np. erytromycyny, sokiem pomarańczowym może być przyczyną nieskuteczności terapii, gdyż kwas cytrynowy zawarty w napoju adsorbuje lek.

Również tzw. zdrowa żywność może w pewnych sytuacjach szkodzić. Zawarty w produkcie błonnik, polecany zwłaszcza osobom cierpiącym na zaparcia, może adsorbować na swej powierzchni preparaty naparstnicy, a także trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD). W wyniku interakcji między powyższymi składnikami może dojść do zaostrzenia niewydolności krążenia, powikłań zatorowych, udaru mózgu (w przypadku preparatów naparstnicy), a nawet doprowadzić do samobójstwa (w przypadku TPLD).

Przykłady interakcji
Interakcje lek-żywność są trudne w ocenie. Przyczyną są duże indywidualne różnice w biotransformacji leków. Przypuszczamy, że składniki żywności mogą wywierać wpływ na zmianę aktywności leku (w tym inaktywację i deaktywację), detoksykację czy też tworzenie związków toksycznych. Kluczową sprawą jest to, czy lek i dany składnik żywności jest metabolizowany przez ten sam enzym.

Najlepiej poznany, ale wciąż niedostatecznie, jest wpływ soku grejpfrutowego na biotransformację leków. Wiemy, że flawonoidy i furanokumaryny zawarte w soku poprzez wpływ na cytochromy P450, głównie CYP3A, są odpowiedzialne za wzrost stężenia leków, takich jak antagoniści wapnia, lowastatyna czy benzodiazepiny. Lista ta jest wciąż niekompletna. Z tego powodu nie należy popijać tym sokiem żadnych leków, co więcej wskazany jest czterogodzinny odstęp między zażyciem leku a spożyciem tego napoju.

Mniej znane, choć bardzo niebezpieczne, są interakcje inhibitorów MAO oraz furazolidonu z tyraminą (znajduje się ona m.in. w czekoladzie, czerwonym mięsie, dojrzewających serach, śledziach) oraz teofiliny z grillowanym mięsem. To ostatnie połączenie może wywołać u pacjenta duszności, ponieważ metabolizm leku spada i jego stężenie we krwi jest zbyt niskie.

Dieta wywiera również wpływ na wydalanie leku z organizmu, głównie ze względu na odczyn moczu. Dieta zakwaszająca sprzyja wydalaniu leków o charakterze zasadowym, natomiast zmniejsza wydalanie leków o odczynie kwaśnym. Odwrotna sytuacja będzie miała miejsce w przypadku diety alkalizującej.

Dieta może także wpływać na funkcjonowanie nerek, a tym samym na wydalanie litu. Zbyt duże ograniczenie spożycia soli kuchennej, zwłaszcza u osób po 60. roku życia, może prowadzić do większej reabsorpcji litu w kanalikach nerkowych i wzrostu jego stężenia we krwi, a w konsekwencji m.in. do zaburzeń rytmu serca czy widzenia.

Ważna informacja
Przykładów interakcji lek-żywność jest już wiele, jednak wiedza na ich temat wciąż jest zbyt mała. Poznanie wszystkich mechanizmów interakcji poprawi komfort i wyniki leczenia. Ważne, by wiedza o możliwych interakcjach docierała do pacjentów. Uprzedźmy pacjenta przyjmującemu doxycyclinę, aby odstawił na czas przyjmowania tego leku preparaty witaminowe zawierające sole mineralne. Ponadto poinformujmy go, że jony metali zawarte w tych preparatach mogą tworzyć z antybiotykiem nierozpuszczalne strąty.

Bezwzględnie należy zwracać pacjentowi uwagę na to, kiedy lek powinien być zażyty. Tylko takie postępowanie oraz dalsze badanie interakcji leków z żywnością może prowadzić do prawidłowego leczenia chorego, a także do zmniejszenia ryzyka wystąpienia objawów niepożądanych.

4.7/5 - (350 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH