Grzybica skóry

Obraz kliniczny grzybic skóry zależy od rodzaju grzyba wywołującego dane zmiany chorobowe oraz od ich lokalizacji. Grzybice skóry, uwzględniając miejsce ich występowania, możemy podzielić na: grzybicę skóry gładkiej, grzybicę pachwin, grzybicę stóp, grzybicę paznokci, grzybicę owłosionej skóry głowy.

Grzybice skóry są jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u dermatologa. Aby doszło do zakażenia grzybicą, muszą zaistnieć warunki sprzyjające jej rozwojowi. Po pierwsze musi dojść do kontaktu z patogenem (fragmentem lub zarodnikiem grzyba), po drugie musi występować osłabienie odporności miejscowej skóry, najczęściej spowodowane jej uszkodzeniem lub chorobami współistniejącymi.

Grzybica naskórkowa skóry gładkiej
Ta odmiana grzybicy, zwana inaczej łupieżem pstrym, charakteryzuje się występowaniem żółtobrunatnych, lekko złuszczających się, nieregularnych plam, głównie umiejscowionych w górnej części tułowia oraz na kończynach górnych. Cechą charakterystyczną tych zmian jest odbarwianie się po opalaniu, co daje obraz „rzekomego bielactwa”. Przyczyną tego objawu jest hamowanie przez patogen wytwarzania barwnika w skórze pod wpływem ultrafioletu. Łupież pstry ma skłonność do nawrotów. Często występuje u osób z nadmierną potliwością, intensywnie ćwiczących lub cierpiących na obniżenie odporności. W leczeniu należy pamiętać o jednoczasowej terapii zmienionej chorobowo skóry oraz owłosionej skóry głowy, gdyż to ona stanowi punkt wyjścia infekcji.

Grzybica (właściwa) skóry gładkiej
Chorobę tę wywołują dermatofity. Charakteryzuje się ona występowaniem owalnych, obrączkowatych, czerwonych ognisk złuszczających się na powierzchni skóry. Niekiedy widoczne są pęcherzyki, krostki i strupy. Zmiany szerzą się obwodowo. Mogą powodować swędzenie skóry. Grzybicą skóry gładkiej można zarazić się od innego człowieka lub od zwierząt. Choroba częściej dotyka dzieci niż dorosłych. Z reguły wystarczające jest leczenie miejscowe, szczególnie w przypadku pojedynczego ogniska. Minimalny zalecany czas terapii wynosi 4 tygodnie.

Grzybica pachwin
Ta odmiana grzybicy najczęściej dotyka mężczyzn. Objawia się występowaniem wykwitów rumieniowo-złuszczających w obrębie pachwin z największym nasileniem zmian na obwodzie. Nierzadko rozprzestrzenia się na okolice krocza i pośladków. W głębi fałdu może powodować pęknięcia naskórka oraz cechy maceracji. Często wywołuje swędzenie i pieczenie skóry. W grzybicy pachwin zwykle obserwujemy infekcję mieszaną – do zakażenia dermatofitami mogą dołączać się wtórnie drożdżaki i bakterie. Rozwój zakażenia najczęściej wynika ze zwiększonej wilgotności i mikrourazów w opisywanej okolicy. Nierzadko jednak wiąże się z otyłością lub cukrzycą.

Grzybica owłosionej skóry głowy
Choroba najczęściej dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym lub szkolnym. W obrębie owłosionej skóry głowy widoczne są ogniska wyłysienia lub ułamania włosów ze złuszczaniem lub stanem zapalnym na powierzchni. Ta odmiana grzybicy skóry zawsze wymaga długotrwałej terapii doustnej z potwierdzeniem wyleczenia w badaniu mikologicznym.

Grzybica stóp
Grzybica stóp i paznokci to choroby występujące bardzo często. Częste wyjazdy, korzystanie z basenów, siłowni, spędzanie całego dnia w zakrytym obuwiu sprzyja rozwojowi grzybów, które są bardzo rozpowszechnione w naszym otoczeniu.

Pierwszym objawem grzybicy stóp jest złuszczanie, pęknięcia lub drobne krostki. Zmiany lokalizują się głównie w przestrzeniach międzypalcowych (początkowo IV i III przestrzeń), lecz mogą dotyczyć także całej podeszwy, a nawet paznokci. Na podeszwach choroba może występować pod postacią nadmiernego rogowacenia (ta odmiana wymaga szczególnie długotrwałej terapii).

Paznokcie zakażone grzybami zmieniają kolor. Stają się żółte, brązowe. Często są pogrubiałe i mają skłonność do kruszenia się.

Leczenie grzybicy
W przypadku podejrzenia grzybicy należy od razu zgłosić się do lekarza. Jest to choroba, która ma skłonności do rozprzestrzeniania się. Poza rozszerzeniem się zmian u chorego, mogą się one przenieść również na innych domowników. Grzybicę skóry i jej przydatków należy potwierdzić badaniem mikologicznym (wyjątek stanowi łupież pstry, który ma bardzo charakterystyczny obraz kliniczny).

W leczeniu grzybicy stosujemy leki przeciwgrzybicze miejscowe (np. cyklopiroks, ekonazol, ketokonazol, klotrymazol, mikonazol, terbinafina) lub ogólne (flukonazol, itrakonazol, terbinafina), w zależności od lokalizacji, rozległości i stopnia zaawansowania zmian oraz wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Czas terapii jest niekiedy bardzo długi – może ona trwać nawet do kilkunastu tygodni. Ważne jest zdezynfekowanie ubrań i obuwia po leczeniu, aby zapobiec nawrotowi choroby. W przypadku grzybicy odzwierzęcej konieczne jest jednoczasowe leczenie zakażonego zwierzęcia.

Profilaktyka
W profilaktyce grzybic najważniejsza jest eliminacja czynnika chorobotwórczego oraz unikanie warunków sprzyjających jego rozwojowi. Należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Po pierwsze, źródłem zakażenia często są zwierzęta futerkowe (np. kot, świnka morska), dlatego konieczne są regularne kontrole u weterynarza stanu zdrowia zwierzęcia oraz ewentualne jego leczenie. Po drugie, należy unikać chodzenia boso w miejscach, gdzie istnieje ryzyko dużego stężenia grzybów: baseny, łaźnie, obiekty sportowe, hotele, ziemia. Po trzecie, należy pamiętać o dokładnym osuszaniu skóry po kąpieli i profilaktycznym stosowaniu zasypki przeciwgrzybiczej na stopy. Po czwarte, należy nosić wygodne i przewiewne obuwie, a także bawełnianą i przewiewną odzież. I wreszcie po piąte, ważne jest obcinanie na krótko paznokci u stóp.