Co z tym katarem?

Wywiad z dr. n. med. Jackiem Schmidtem
Dr n. med. Jacek Schmidt jest ordynatorem Oddziału Otolaryngologicznego ZOZ MSWiA w Łodzi. Specjalizuje się w leczeniu schorzeń nosa i zatok przynosowych z wykorzystaniem najnowocześniejszych technik endoskopowych.

Czy to prawda, że katar bez względu na leczenie trwa tydzień?

Oczywiście nie jest to prawda. Katar to stan zapalny błony śluzowej połączony zwykle ze wzmożonym wydzielaniem gruczołów surowiczych i śluzowych. Może to być schorzenie o charakterze krótkotrwałym (tzw. ostry nieżyt nosa) lub długotrwałym, o wieloletnim niekiedy przebiegu (tzw. nieżyt przewlekły). Twierdzenie, że katar trwa 7 dni, odnosi się zwykle do ostrych infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych (czyli przeziębienia), ale i w tych przypadkach trudno dokładnie przewidzieć czas trwania choroby.

Na co trzeba zwrócić uwagę wybierając lek na katar?

Przede wszystkim na czas trwania kataru, ilość wydzieliny, trudności w oddychaniu oraz inne objawy, np. podwyższoną temperaturę ciała czy bóle głowy. Jeżeli przy wyborze leku nie korzystamy z porady lekarskiej, musimy pamiętać, że najkorzystniej jest wybrać lek o działaniu miejscowym, podawany bezpośrednio do przewodów nosowych.

W przypadku występujących 1-2 dni ostrych objawów z silną blokadą nosa, bólami głowy i podwyższoną temperaturą ciała możemy zastosować preparat zawierający pochodne oxymetazoliny. Jednak takiego leku nie można podawać dłużej niż 3 dni. Odradzam przy ostrej infekcji wodę morską i tym podobne preparaty w sprayu – zwiększają one przekrwienie i działają drażniąco na zmienioną zapalnie błonę śluzową, zwiększając jej obrzęk i blokadę nosa. Szczególnie ostrożni przy doborze leku musimy być przy dolegliwościach utrzymujących się przez dłuższy czas. Nie zalecałbym tu kropli z pochodnymi oxymetazoliny. W przypadku tzw. zanikowego nieżytu nosa mogą one nasilać objawy.

Jaki wpływ na śluzówkę nosa mają leki na katar?

Leki silnie obkurczające błonę śluzową nosa powodują skurcz naczyń krwionośnych w tzw. warstwie właściwej błony śluzowej. Prowadzi to do niedokrwienia i uszkodzeń (przy dłuższym stosowaniu) struktury głębszych warstw błony śluzowej. Natomiast na powierzchni błony śluzowej stosowanie kropli silnie obkurczających powoduje upośledzenie ruchu znajdujących się tam rzęsek. Zaburza to tzw. klirens śluzowo-rzęskowy. W takich przypadkach osadzające się w śluzie bakterie, wirusy i zanieczyszczenia zamiast dostać się do nozdrzy tylnych i gardła pozostają na powierzchni błony śluzowej i mogą oddziaływać na jej głębsze warstwy. Niestety, większość leków zawierających związki silnie kurczące upośledzają ruchy rzęsek, a tylko nieliczne (preparaty o złożonym składzie), które obkurczają łagodnie błonę śluzową nosa, nie powodują tego zjawiska.

Długotrwałe stosowanie preparatów mocno anemizujących błonę śluzową nosa może doprowadzić do swoistego uzależnienia się od nich. Znam pacjentów, u których uzależnienie od kropli można porównać tylko z uzależnieniem od tytoniu lub alkoholu. Proszę mi wierzyć, że to prawdziwy nałóg, a w leczeniu trzeba zwykle planować zabieg chirurgiczny.

Jak długo można bezpiecznie stosować krople do nosa?

Krople silnie obkurczające, bez konsultacji z lekarzem, powinno stosować się maksymalnie 3 dni. W uzasadnionych przypadkach podaje się je maksimum przez 5 dni. Wyjątek stanowią wspomniane wyżej środki łagodnie obkurczające błonę śluzową, które można stosować nawet przez 20 dni (np. u pacjentów po operacjach endoskopowych nosa i zatok przynosowych).

Na co farmaceuta powinien zwrócić uwagę, gdy przychodzi do niego pacjent z katarem?

Myślę, że farmaceuta powinien zapytać o czas trwania kataru, stopień blokady nosa i o przyjmowane leki. Jeżeli pacjent od dłuższego czasu stosuje krople do nosa, powinno się mu wtedy zaproponować – oprócz konsultacji otolaryngologa – preparat łagodnie działający na błonę śluzową nosa.

Dziękuję za rozmowę.