Co powinna zawierać etykieta?

Spośród wszystkich preparatów dostępnych bez recepty suplementy diety cieszą się największą popularnością wśród klientów aptek. Przyjrzyjmy się nieco dokładniej ich etykietom.

Etykieta produktu dostępnego w aptece zawierającego witaminy, minerały czy zioła jest jego wizytówką, niezależnie od tego, czy produkt ma status suplementu diety, czy leku dostępnego bez recepty. Kiedy ostatnio zdarzyło się państwu dokładnie przeczytać etykietę produktu dostępnego w waszej aptece? Zważywszy na ogromną różnorodność wspomnianych wyżej preparatów, informacje umieszczone na etykiecie są podstawowym i weryfikowalnym źródłem wiedzy na ich temat, ponieważ – w przeciwieństwie do materiałów reklamowych – etykiety podlegają regulacji prawnej.
Informacje ogólne
Ustawodawstwo definiuje suplementy diety jako preparaty zawierające witaminy i składniki mineralne, które naturalnie występują w żywności, oraz inne substancje wykazujące efekt odżywczy bądź inny efekt fizjologiczny. Preparaty te powinny być przyjmowane jako uzupełnienie diety, a nie jej substytut. Skład ilościowy i jakościowy suplementów może być naprawdę różny.

Prawo zobowiązuje producentów i dystrybutorów do umieszczania na etykietach kilku ważnych informacji. Przede wszystkim nazwy preparatu wraz z oznaczeniem „suplement diety”. Następnie sposobu użycia, czyli dziennej dawki zalecanej do spożycia wraz z ostrzeżeniem, że nie należy jej przekraczać. Dawkowanie suplementów diety jest ściśle określone pod względem skuteczności oddziaływania fizjologicznego, ale przede wszystkim pod względem bezpieczeństwa dla zdrowia. Tutaj nie ma żadnej dowolności, poziomy składników podlegają weryfikacji przez odpowiednie władze, m.in. Głównego Inspektora Sanitarnego.

Na etykiecie musi się również znaleźć napis stwierdzający, że „suplement diety nie może być stosowany jako substytut zróżnicowanej diety”. Ma on przypomnieć pacjentowi, że stosowany produkt jest uzupełnieniem diety i jego działanie zależy również od innych składników pożywienia. Oprócz tego producent czy dystrybutor suplementu diety obowiązkowo muszą podać informację o dacie przydatności do spożycia oraz numerze partii. Informacje te niekoniecznie muszą znajdować się na etykiecie, ale etykieta musi wskazywać, gdzie taka informacja widnieje. Konieczne są również wskazówki dotyczące warunków przechowywania produktu oraz ostrzeżenie, że produkt powinien być przechowywany w miejscu niedostępnym dla dzieci.

Na etykiecie powinna się znaleźć informacja, gdzie produkt został wytworzony, przez kogo lub dla kogo. Ponadto, kto jest dystrybutorem danego produktu (podmiotem odpowiedzialnym). Mogą się również znaleźć informacje, czy produkt był konfekcjonowany i gdzie. Opisane wyżej informacje mają charakter ogólny i nie mówią o właściwościach produktu czy o jego jakości.
Informacje obowiązkowe
Kolejna grupa informacji, które obowiązkowo należy zamieszczać na etykietach, dotyczy składu produktu. Według prawa zawartość składników odżywczych lub substancji o działaniu odżywczym czy fizjologicznym deklaruje się na etykiecie w postaci liczbowej, a jednostki używane w odniesieniu do witamin i składników mineralnych muszą być zgodne z załącznikami ustaw.

W stosunku do takich składników jak witaminy i minerały istnieje obowiązek podawania tzw. procentowej realizacji dziennego zalecanego spożycia. W przypadku witamin podaje się ją dla: witaminy A, D, E, C, B6, B12, tiaminy, ryboflawiny, niacyny, folacyny, biotyny, kwasu pantotenowego. W przypadku minerałów wymagana jest ona dla: wapnia, fosforu, żelaza, magnezu, cynku, jodu.

Substancje pomocnicze odgrywają bardzo ważną rolę w składzie preparatu, są one bowiem nośnikami substancji aktywnych. Pełnią wiele funkcji technologicznych, także w trakcie samej produkcji. Mają również bezpośredni wpływ na smak, wygląd i łatwość zażywania tabletki czy kapsułki. Substancje pomocnicze wymienia się, podając ich funkcje technologiczne.
Informacje dodatkowe
Obowiązkowe informacje mogą być uzupełniane bardziej szczegółowymi danymi na temat produktu. Na podstawie wszystkich informacji zawartych na etykiecie możemy bardzo dużo dowiedzieć się o danym preparacie. Dzięki temu farmaceucie łatwiej jest dobrać najlepszy preparat dla pacjenta.

Warto jednak zaznaczyć, że nawet w informacjach obowiązkowych na etykietach możemy obserwować różne standardy zapisu. Dopiero po przeanalizowaniu etykiet kilku produktów i porównaniu zapisów obowiązkowych oraz dodatkowych będziemy mieć pewność, z jakiej jakości preparatem mamy do czynienia. Czym się kierować i na co zwracać uwagę? O tym napiszemy w kolejnej części cyklu.

Tekst: mgr Grażyna Durkiewicz