Choroby skóry u dzieci

Skóra dziecka wykazuje odmienność w stosunku do skóry dojrzałego człowieka – nie ma jeszcze dobrze wykształconych mechanizmów obronnych, dlatego jest bardziej wrażliwa, podatna na działanie czynników fizycznych (promieniowanie UV), mechanicznych (podrażnienia, urazy), chemicznych (środki kosmetyczne), a także na wnikanie drobnoustrojów.

Prawidłowe pH skóry wynosi 5,5-6 i ma za zadanie chronić organizm przez wnikaniem bakterii, dlatego błędem jest intensywne mycie skóry dzieci zasadowymi mydłami, które powodują podniesienie pH i utratę właściwości obronnych. Skóra dziecka wymaga specjalnej pielęgnacji i ochrony ze względu na swoją wrażliwość i delikatność.

Skóra dziecka a skóra dorosłego
Najbardziej widoczne różnice anatomiczno-funkcjonalne skóry widoczne są u wcześniaków, niemowląt i noworodków. Warstwy naskórka występujące u dzieci znacznie różnią się od warstw naskórka ludzi dorosłych, tj. warstwa rogowa jest słabiej wykształcona, warstwa ziarnista nie jest widoczna na całej skórze, występuje miejscami, a warstwa kolczysta ma słabsze połączenia międzykomórkowe, przez co ułożenie komórek jest luźniejsze. Natomiast warstwa podstawna jest cieńsza niż u dorosłych, ponieważ składa się tylko z jednej warstwy komórek.
Skóra właściwa dzieci zawiera mniej elastyny. Gruczoły łojowe są u nich w pełni wykształcone, jak u dorosłych, natomiast nie mają gruczołów potowych apokrynowych, które rozwiną się dopiero w okresie dojrzewania płciowego. Te cechy budowy powodują, że dzieci gorzej sobie radzą z utrzymaniem prawidłowej temperatury ciała – łatwiej tracą ciepło i wodę przez cienki naskórek, warstwę właściwą i tkankę podskórną, a ponadto łatwiej kumulują substancje toksyczne.

Problem suchej skóry
Czynniki, które powodują powstawanie suchej skóry, mogą być endogenne i egzogenne. Czynniki endogenne mają podłoże genetyczne i polegają na zaburzeniach rogowacenia. Natomiast egzogenne (przyczyniają się częściej do powstawania suchej skóry), są spowodowane głównie przez niekorzystne warunki środowiskowe, tj. długie przebywanie na mrozie, słońcu, w klimatyzowanych pomieszczeniach, ale także długie gorące kąpiele, nadmierne stosowanie zasadowych mydeł, które mają działanie odtłuszczające, i płynów mających w swoim składzie detergenty.

U dzieci objaw suchej skóry może występować częściej, ze względu na stosunkowo cienką warstwę rogową naskórka, która ma gorsze właściwości termoregulacyjne niż u dorosłych, co powoduje wolniejsze odtwarzanie chroniącej przed wysuszaniem warstwy lipidowej, która jest uszkadzana przez zabiegi higieniczne. Manifestuje się to najczęściej zmatowieniem, złuszczaniem, a niekiedy obecnością różowego rumienia skórnego. Nie wolno więc przesadzać z kąpielą u dzieci, powinna ona trwać nie dłużej niż 10 minut, a woda nie może być zbyt gorąca. Skóra noworodków i niemowląt wymaga specjalnej pielęgnacji po kąpieli, najlepiej kremami lub olejkami natłuszczającymi, które zapobiegną wysuszaniu.

Skóra dziecka latem i zimą
Ważna jest również odpowiednia ochrona skóry dzieci latem, kiedy są one bardziej narażone na promieniowanie UV. Należy pamiętać o stosowaniu kremów z wysokim filtrem, najlepiej SPF 30. Dzieci do 3. roku życia nie powinny się opalać i przebywać na słońcu bez ubrania i nakrycia głowy poza godzinami rannymi i wieczornymi. Jeżeli jednak dojdzie do poparzenia, należy położyć dziecko w chłodnym miejscu i posmarować zaczerwienioną skórę łagodzącym balsamem z pantenolem lub propolisem. Zamiast kosmetyku, można użyć kefiru lub serwatki. Jeżeli dziecko jest tak poparzone, że ma gorączkę, należy chłodzić jego skórę zimnymi okładami oraz niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Długotrwała ekspozycja na promieniowanie UV może także powodować pojawienie się na skórze piegów, przebarwień i plam, których rozmiar i barwę warto w późniejszym czasie obserwować.

Jesienią i zimą skóra dziecka również wymaga pielęgnacji, jednak śnieg i mróz to nie powód, by dzieci siedziały w domu. Chłód wspomaga hartowanie skóry niemowlęcia. Należy smarować dziecku buzię kremem chroniącym przed mrozem i wiatrem, a także ubierać je „na cebulkę”, tak by zapobiec zarówno przegrzaniu, jak i odmrożeniu. Nie wolno zasłaniać buzi dziecka szalikiem, ponieważ skraplająca się para może spowodować odmrożenia skóry twarzy.

Potówki
Przyczyną ich wystąpienia jest przegrzanie organizmu, dlatego ważne jest, aby ubierać dziecko odpowiednio do aury panującej na zewnątrz. Te drobne różowe krostki najczęściej pojawiają się latem. Występują głównie na skórze karku, szyi, pod pachami, ogólnie w miejscach, gdzie dziecko najbardziej się poci. Potówki nie są groźne, ale należy podjąć pewne kroki, by nie zaczęły się rozprzestrzeniać i zniknęły. Ulgę przynoszą kąpiele z dodatkiem rumianku, a także zasypki zawierające kwas borowy.

Brodawki
Brodawki, zwane potocznie kurzajkami, wywołuje wirus brodawczaka ludzkiego HPV. Dzieci zarażają się najczęściej w przedszkolach, na basenie, koloniach, czyli w miejscach, gdzie występują duże skupiska ludzi. Mają one postać szarobrunatnych narośli o szorstkiej powierzchni. Występują na skórze stóp, rąk, a także pod paznokciami, czyli na obszarach, gdzie skóra jest słabiej ukrwiona i podatna na wnikanie drobnoustrojów. Nie wolno ich rozdrapywać, ponieważ mogą się w ten sposób przenosić na inne obszary ciała. Używanie tych samych ręczników, korzystanie z tych samych przedmiotów również sprzyjają zarażeniu. Sposobów leczenia jest wiele: wymrażanie, łyżeczkowanie, smarowanie płynem, żelem lub maścią zawierającą kwas salicylowy, mlekowy lub mocznik. Kuracja jest długotrwała i najlepiej, aby była skonsultowana z dermatologiem.

Liszajec zakaźny
Podobnie jak brodawki, jest to choroba, którą dzieci zakażają się przebywając w większych skupiskach, ma ona jednak podłoże bakteryjne. Liszajec to pęcherze wypełnione wodą, które pękają, zamieniając się w miodowe strupy. Pojawia się zwykle na twarzy, rzadziej na szyi. Leczenie trwa kilka tygodni i poprzedza się je badaniem bakteriologicznym. Zmiany o niewielkim zasięgu leczy się preparatami działającymi miejscowo, jeżeli natomiast mają zasięg rozległy – wskazane jest leczenie ogólne. W obydwu przypadkach stosuje się antybiotyki. Ważne jest także, aby usuwać strupy i przestrzegać higieny osobistej. Dziecko dotknięte liszajcem nie powinno mieć kontaktu z rówieśnikami.

Podsumowanie
Skóra noworodka, niemowlęcia i małego dziecka musi być odpowiednio pielęgnowana, odżywiana, ale również hartowana. Przestrzeganie higieny osobistej, ubieranie dziecka odpowiednio do panującej pogody, a także jedzenie pokarmów bogatych w witaminy A, C, E – przede wszystkim warzyw i owoców – zapobiegnie problemom ze skórą.