Alergia – letnie zagrożenia

Rozpoczyna się lato. Nie wszyscy będą mieli jednak okazję korzystać ze wszystkich jego uroków. To najtrudniejszy okres dla alergików, zwłaszcza tych uczulonych na pyłki roślin, w tym pyłki traw.

Pierwsze objawy alergii na pyłki występują zwykle w postaci świądu, łzawienia, przekrwienia spojówek i obrzęku powiek. Następnie pojawiają się napady kichania, obfity wodnisty wyciek z nosa i – w mniejszym stopniu – zatkanie jam nosowych. Może występować też świąd nosa i podniebienia. U około 20 proc. osób mogą pojawić się objawy astmy oskrzelowej. U części chorych może wystąpić pokrzywka.

Pyłki roślin
Aby ograniczyć kontakt z alergenami pyłków roślin należy:

• unikać terenów cechujących się wysokimi stężeniami pyłków danego gatunku roślin,
• pozostawać w domu w dniach o wyjątkowo wysokim stężeniu pyłków,
• zamykać drzwi i okna w okresach ich wysokiego stężenia,
• stosować filtry powietrza w domu i w samochodzie,
• nosić okulary poza domem,
• odpowiednio planować wyjazdy wakacyjne i weekendowe.

W pobliżu zbiorników wodnych lub na terenach górskich stężenie pyłków w powietrzu jest niższe. Przed wyjazdem może być konieczne przyjmowanie leków, głównie przeciwhistaminowych, hamujących większość objawów. Zażywanie tych leków jeszcze przed okresem nasilonego pylenia pozwala na zmniejszenie objawów oraz ograniczenie stosowania leków w sezonie. Wiele z tych leków jest dostępnych bez recepty, jednak lepiej właściwą kurację ustalić z lekarzem prowadzącym.

Owoce i warzywa
Kolejny problem alergiczny w okresie lata to reakcje na świeże owoce i warzywa. Jest to związane z pewnymi wspólnymi cechami antygenowymi owoców i warzyw oraz pyłków roślin. Takie zależności występują np. pomiędzy pyłkami chwastów a selerem, pyłkiem brzozy a owocami drobnopestkowymi, czy pyłkiem leszczyny a orzechami laskowymi. Po spożyciu owoców i warzyw dochodzi do wystąpienia świądu i obrzęku podniebienia, warg, gardła, czasem bólów brzucha i biegunki. U osób szczególnie wrażliwych może dojść do reakcji uogólnionych pod postacią duszności, pokrzywki, a nawet wstrząsu uczuleniowego. Uczulające alergeny łatwo ulegają degradacji po obróbce cieplnej. Z tych powodów osoby uczulone na warzywa i owoce powinny je spożywać w formie gotowanej lub pieczonej.

Jad owadów
Użądlenia owadów błonkoskrzydłych (pszczoły, osy). mogą być przyczyną bardzo poważnych, nawet zagrażających życiu reakcji alergicznych. Alergia na jady owadów może pojawić się w każdym wieku, również u osób, które nie reagowały alergicznie na wcześniejsze użądlenia. Typowa reakcja to ból, zaczerwienienie i obrzęk w miejscu użądlenia. Objawy te utrzymują się z reguły kilka godzin. U osób uczulonych reakcje miejscowe są silnie zaznaczone i utrzymują się przez kilka dni. Mogą także pojawić się duszności czy wstrząs. Jak uniknąć użądlenia?

Oto kilka rad:

• nie jeść na powietrzu, w okolicach gdzie mogą występować owady błonkoskrzydłe; owady te bardzo lubią słodycze, owoce i mięso;
• nie wolno drażnić owadów i ich odganiać, może to bowiem prowokować atak;
• nie powinno się tam, gdzie występuje dużo owadów, nosić kolorowych, kwiecistych ubrań oraz używać intensywnych perfum i dezodorantów, szczególnie o zapachu kwiatowym.

Jeśli dojdzie do użądlenia, delikatnie usuńmy żądło. Miejsce ukłucia posmarujmy kremem zawierającym lek przeciwhistaminowy lub glikokortykosteroid. W przypadku nasilonych reakcji miejscowych lub ogólnych należy doustnie podać lek przeciwhistaminowy i jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Osoby, które mają potwierdzone rozpoznanie uczulenia na jady owadów, powinny mieć zawsze przy sobie autoskrzykawkę z adrenaliną.

„Uczulenie na słońce”
Wiele osób mówi, że ma „uczulenie na słońce”. Nie jest to właściwe określenie, gdyż nie ma z medycznego punktu widzenia reakcji alergicznej na słońce. Raczej pod tym terminem określa się szereg reakcji fizycznych wywołanych przez promienie słoneczne. Najczęściej zmiany dotyczą skóry i mogą wystąpić przy pierwszym kontakcie z promieniami słonecznymi lub dopiero po kilku dniach. Zwykle w odkrytych miejscach ciała pojawia się zaczerwienienie skóry, wysypka, świąd. Intensywność zmian może być zróżnicowania i zależy od czasu ekspozycji na promienie słoneczne. Należy pamiętać, że niektóre leki i kosmetyki mogą nasilać reakcje skóry. W celu zmniejszenia reakcji należy stosować odpowiednie kremy z filtrem.

Oczywiście opisane wyżej przykłady nie muszą nas odstraszać od wakacyjnych wyjazdów. Przy odpowiednim wyborze miejsca odpoczynku i podjęciu prostych środków zapobiegających możemy cieszyć się z rekreacji, uprawiania sportów, kąpieli i słońca.

tekst:
Agnieszka Gietka
prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz
Klinika Otolaryngologii WIM w Warszawie